Czy woda z kranu jest zdrowa? Oto, co mówią badania

Wielu ludzi zastanawia się, czy picie wody z kranu jest bezpieczne dla zdrowia. To pytanie jest szczególnie istotne w Polsce, gdzie jakość wody kranowej może się różnić w zależności od regionu. Jej bezpieczeństwo zależy od wielu czynników, w tym od lokalnych źródeł wody, procesów uzdatniania oraz stanu rur w domu.

Na tym blogu analizujemy bezpieczeństwo picia wody z kranu w Polsce, przedstawiamy opinie ekspertów oraz opisujemy normy i regulacje, które mają na celu zapewnienie dobrej jakości wody.

Czy picie wody z kranu jest bezpieczne? Tak, ale…

Jakość wody kranowej w Polsce jest regularnie badana, w dużych miastach nawet codziennie lub prawie każdego dnia. W przypadku wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowości konsumenci są informowani o tym, że czasowo należy powstrzymać się od jej spożywania.

Informacje o skażeniach podawane są na stronach lokalnych dostarczycieli wód, a często także urzędów miast i gmin. Warto zatem śledzić komunikaty.

Jednak na ostateczny stan wody z kranu wpływa także stan rur, które mamy w domu. Aby zapewnić sobie pełne bezpieczeństwo, warto używać filtrów do wody, które usuwają potencjalne zanieczyszczenia.

Czy wodę z kranu trzeba filtrować?

Picie wody z kranu zwykle jest ekonomiczne i bezpieczne. Jednak pojawia się kolejne pytanie – czy przed spożyciem należy ją filtrować? Na filtrowanie wody kranowej decyduje się wielu Polaków. Czasami jest to konieczne, a w innych sytuacjach nie.

Kiedy WARTO filtrować wodę

• Masz stare rury (np. ołowiane, ocynkowane).
• Woda ma dziwny zapach, kolor lub osad.
• Masz filtry osmotyczne lub dzbanki filtrujące, by poprawić smak lub usunąć chlor.
• Woda długo stoi w rurach (np. po urlopie).
• Masz niemowlęta, osoby starsze lub chore w domu, i chcesz dodatkowej ochrony.

Kiedy nie trzeba filtrować wody

• Mieszkasz w mieście, gdzie woda jest badana niemal każdego dnia (większość dużych miast w Polsce, np. Warszawa, Kraków, Wrocław).
• Twoja instalacja jest nowa, a rury nie są z ołowiu ani korodujące.
• Nie przeszkadza Ci smak, zapach ani twardość wody (czyli ilość wapnia/magnezu)

Co usuwają filtry do wody?

Popularne filtry węglowe usuwają z wody:

• chlor i jego pochodne,
• pestycydy (a tym azotany)
• herbicydy,
• związki organiczne,
• mikroplastik.

Filtry węglowe nie usuwają zdrowych minerałów (takich jak magnez, potas, sód i wapń), co stanowi zaletę. Niestety nie wychwytują też niektórych zanieczyszczeń mikrobiologicznych (w tym bakterii coli) nieorganicznych (w tym arsenu i azbestu, które wyłącznie redukują).

Uwaga na filtry!

Używając filtrów, warto pamiętać o tym, że:

• mogą poprawić smak i usunąć zanieczyszczenia, ale nie wszystkie,
• wymagają regularnej wymiany, inaczej mogą same stać się źródłem bakterii.

Wniosek: W większości przypadków woda z kranu w Polsce jest bezpieczna do picia bez filtrowania, ale filtracja może być wskazana ze względu na lokalne warunki lub preferencje.

Przegląd norm i regulacji dotyczących jakości wody w Polsce

W Polsce jakość wody kranowej regulują restrykcyjne przepisy, dostosowane do norm wyznaczonych przez Unię Europejską. 

Jeden z najważniejszych dokumentów stanowi Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Zastąpiła ona zmienioną wielokrotnie Dyrektywa Rady 98/83/WE.

Najnowsze przepisy unijne zakładają dążenie do ograniczenia potencjalnego zanieczyszczenia u samego źródła. Realizacji tego zadania ma służyć analiza całego łańcucha dostaw wody, począwszy od punktu poboru aż po krany w gospodarstwach domowych. 

W Polsce najważniejszym dokumentem dotyczącym wody pitnej jest Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Ustawa określa minimalną częstotliwość badań próbek wody kranowej, monitorowane parametry oraz normy, w jakich muszą się mieścić. Aby woda mogła być wykorzystywana do picia, musi spełniać wymogi:

• mikrobiologiczne – oznacza to brak obecności mikroorganizmów, w tym bakterii grupy coli oraz clostridium perfringens
• organoleptyczne i fizykochemiczne – kontrolowane są m.in. stężenie metali ciężkich, takich jak glin czy mangan, poziom siarczanów i chlorków oraz mętność i smak wody.

Rola Państwowej Inspekcji Sanitarnej w monitorowaniu jakości wody

Kluczową rolę w monitorowaniu jakości wody z kranu odgrywa Państwowa Inspekcja Sanitarna. Regularnie pobiera próbki wody z różnych części systemu wodociągowego, przeprowadza testy i analizy, aby upewnić się, że woda dostarczana do konsumentów spełnia obowiązujące normy bezpieczeństwa.

Dokładna częstotliwość badań może być różna, ponieważ Rozporządzenie Ministra Zdrowia określa wyłącznie minimalną ilość pobranych próbek na rok.

Dla przykładu Kartuskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji deklaruje, że badania wody są wykonywane dwa razy w miesiącu w mieście i raz na kwartał na wsiach gminy Kartuzy.

Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Warszawie informuje natomiast o tym, że badania mikrobiologiczne wykonywane są codzienne.

Wyniki badań jakości wody z kranu

Badania dotyczące jakości wody przeprowadzane są regularnie, a ich wyniki zazwyczaj wskazują, że woda nie tylko spełnia, ale nawet przewyższa obowiązujące normy jakości. To daje konsumentom pewność, że w większości regionów woda z kranu jest bezpieczna do picia.

Kiedy woda z kranu może nie być bezpieczna?

Pomimo ogólnego bezpieczeństwa wody kranowej, istnieją sytuacje, w których może ona nie nadawać się do spożycia. Należą do nich:

• lokalne skażenia, 
• przestarzała lub uszkodzona instalacja wodna w budynkach, 
• długotrwałe zaleganie wody w rurach. 

W takich przypadkach zaleca się dodatkowe środki ostrożności, jak gotowanie wody lub stosowanie filtrów.

W przypadku lokalnego skażenia informacja zazwyczaj zostaje szybko rozpowszechniona przez odpowiedni zakład wodociągowy, a komunikat zawiera informację o tym, czy i pod jakimi warunkami można spożywać wodę.

Stare rury mogą być zardzewiałe, co przekłada się na obecność w wodzie żelaza. Z tego powodu powinny być co jakiś czas wymieniane, a jeśli jest to niemożliwe, to po nocy warto usunąć wodę zalegającą w rurach poprzez spuszczenie kilku litrów.

Jakie minerały ma woda z kranu?

Woda z kranu w Polsce zawiera różne minerały istotne dla zdrowia, takie jak magnez, wapń, potas, sód i chlor. Ich obecność wynika z naturalnych procesów filtracji gleby oraz metod uzdatniania wody.

Choć woda nie jest głównym źródłem tych składników w diecie, jej regularne spożycie może pomóc w ich uzupełnianiu.

Najczęściej występujące minerały w polskiej wodzie kranowej i ich rola

• Magnez wspiera mięśnie i układ nerwowy
  Magnez odgrywa istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu mięśni, wspomagając ich skurcze i rozkurcze, a także zapobiegając skurczom i zmęczeniu. Dodatkowo wpływa korzystnie na układ nerwowy, pomagając w utrzymaniu równowagi nerwowej, redukcji stresu oraz poprawie jakości snu i koncentracji.
  
• Wapń jest kluczowy dla zdrowia kości
  Wapń to podstawowy składnik budulcowy kości i zębów, niezbędny do ich prawidłowego rozwoju i utrzymania odpowiedniej gęstości mineralnej. Odpowiednie spożycie wapnia pomaga zapobiegać osteoporozie oraz zmniejsza ryzyko złamań, zwłaszcza u osób starszych.
  
• Potas reguluje ciśnienie krwi
  Potas pełni ważną funkcję w utrzymywaniu prawidłowego ciśnienia krwi, przeciwdziałając działaniu sodu i wspomagając rozszerzanie naczyń krwionośnych. Dodatkowo wspiera równowagę elektrolitową organizmu oraz wpływa korzystnie na pracę serca i układu krążenia.

• Sód wspiera gospodarkę wodno-elektrolitową
  Sód jest niezbędnym elektrolitem, który pomaga utrzymać równowagę płynów w organizmie oraz reguluje ciśnienie osmotyczne komórek. Bierze udział w przewodzeniu impulsów nerwowych i wspiera prawidłową pracę mięśni, w tym serca. Jego odpowiedni poziom jest kluczowy, jednak nadmiar sodu może prowadzić do nadciśnienia, dlatego ważna jest równowaga w jego spożyciu.
  
• Chlor wspomaga trawienie i równowagę kwasowo-zasadową
  Chlor, jako składnik kwasu solnego w soku żołądkowym, odgrywa ważną rolę w procesie trawienia białek i utrzymaniu właściwego pH żołądka. Ponadto wspiera równowagę kwasowo-zasadową w organizmie i działa razem z sodem i potasem w regulacji gospodarki wodno-elektrolitowej.
  

Zawartość tych minerałów w wodzie może być różna, ponieważ wpływa na nią źródło pochodzenia wody i sposób jej uzdatniania. Jednocześnie poziom składników mineralnych nie jest ograniczony przepisami, chociaż co do niektórych istnieją pewne zalecenia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) poziom wapnia w wodzie pitnej powinien wynosić 75-200 mg/l, natomiast magnezu 7-125 mg/l.

Porównanie zawartości minerałów w wodzie kranowej i butelkowanej

Woda butelkowana często uważana jest za bardziej mineralizowaną, ale woda kranowa również zawiera cenne minerały. Skład zależy od źródła oraz procesu uzdatniania. W niektórych przypadkach woda z kranu może mieć wyższą zawartość minerałów niż woda butelkowana.

Na stronie Urzędu Miasta Oświęcim możemy znaleźć informację, że woda do picia dostarczana mieszkańcom miasta i gminy Oświęcim zawiera średnio ok. 71 mg/l wapnia i ok. 10 mg/l magnezu.

Woda niegazowana Kropla Beskidu zawiera 41 mg/l wapnia i 16 mg/l magnezu. Natomiast Muszynianka zawiera wapń w ilości 208 mg/l i magnez w ilości 128,3 mg/l.

Duża różnica między zawartością minerałów w poszczególnych wodach butelkowanych jest normą. Należy bowiem pamiętać, że wody mineralne dzielą się na:

• bardzo niskozmineralizowane – o ogólnej zawartości soli mineralnych do 50 mg/l,
• niskozmineralizowane – o ogólnej zawartości soli mineralnych 51-500 mg/l,
• średniozmineralizowane – o ogólnej zawartości soli mineralnych 501-1500 mg/l
• wysokozmineralizowane – o ogólnej zawartości soli mineralnych pond 1500 mg/l.

Wpływ minerałów zawartych w wodzie na zdrowie człowieka

Picie mineralizowanej wody z kranu może korzystnie wpływać na zdrowie – wspomaga kości, serce i ogólną gospodarkę elektrolitową. Mimo to najważniejszym źródłem minerałów powinna pozostać zróżnicowana dieta.

Woda z kranu czy butelkowana – która lepsza dla zdrowia i nie tylko?

Skład chemiczny wody kranowej i butelkowanej

Oba rodzaje wody mogą być bezpieczne, jeśli spełniają normy. Woda z kranu podlega regulacjom sanitarnym, natomiast skład wody butelkowanej zależy od źródła, lecz także jest monitorowany.

Aspekty zdrowotne związane z obecnością mikroelementów

Mikroelementy w obu rodzajach wody mogą wspierać zdrowie – szczególnie magnez, wapń i potas. Ilość składników mineralnych w wodzie z kranu bywa nawet wyższa niż w przypadku nisko mineralizowanych wód butelkowych.

Wpływ opakowań plastikowych na jakość wody butelkowanej

Plastikowe butelki mogą uwalniać substancje chemiczne, takie jak BPA. Choć większość producentów używa plastiku bez BPA, należy unikać przechowywania wody w plastiku w wysokich temperaturach. Pod tym względem lepiej wypada woda kranowa.

Preferencje konsumentów

Niektórzy konsumenci wybierają wodę butelkowaną ze względu na smak lub wygodę, inni wolą wodę z kranu z powodów ekonomicznych i ekologicznych. Świadomość środowiskowa staje się coraz ważniejszym czynnikiem przy wyborze.

Zalety i wady codziennego picia wody z kranu

Czy warto pić wodę kranową? Aby udzielić ostatecznej odpowiedzi na to pytanie, sprawdźmy jej zalety i wady.

Korzyści ekonomiczne i ekologiczne

Woda z kranu jest tańsza i pomaga zmniejszyć ilość odpadów plastikowych. To wybór korzystny zarówno finansowo, jak i środowiskowo.

Potencjalne ryzyko związane z infrastrukturą wodociągową

Stare lub zniszczone rury mogą uwalniać szkodliwe metale, np. ołów. Dlatego ważne są regularne kontrole i inwestycje w infrastrukturę.

Długoterminowe korzyści zdrowotne

Woda z kranu zawiera magnez i wapń, które wspomagają zdrowie kości i serca. Dobrze nawodniony organizm lepiej funkcjonuje.

Przypadki, w których woda kranowa może być mniej wskazana

W regionach o słabej jakości wody lub w przypadkach skażenia – lepszym wyborem może być woda butelkowana lub filtrowana. Osoby z obniżoną odpornością powinny zachować szczególną ostrożność.

Podsumowanie: czy woda z kranu jest zdrowa?

Picie wody z kranu w Polsce jest generalnie bezpieczne, przynosi korzyści zdrowotne, ekonomiczne i ekologiczne. Stan wody jest regularnie kontrolowany przez Sanepid oraz lokalne stacje wodociągowe, które w przypadku wykrycia ewentualnych skażeń szybko informują konsumentów o występującym problemie.

Kluczem jest monitorowanie jakości wody oraz świadomość tego, że na jej jakość wpływa stan domowych rur. W celu zapewnienia sobie pełnego bezpieczeństwa warto korzystać z dobrych filtrów, które usuną z wody kranowej ewentualne zanieczyszczenia.

Źródła:

1. Teraz Środowisko
2. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
3. Kartuskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Spółka z o.o.
4. Wodociągi Warszawski
5. Ppijwode.pwik.oswiecim.pl
6. Szybkihurt.pl
7. Wodamoda.pl
8. Fakty i mity o węglu aktywnym, czyli co usuwa a czego nie