O smogu mówi się dużo, ale większość artykułów na jego temat skupia się na zagadnieniach naukowych. W tym miejscu zebraliśmy mniej popularne, ale interesujące wątki. Przedstawiamy ciekawostki o smogu, które warto znać.
1. Słowo „smog” pochodzi od połączenia dwóch innych
Nazwa „smog” wywodzi się z języka angielskiego. Powstała poprzez połączenie dwóch innych wyrazów, a konkretnie „smoke” i „fog”, które oznaczają odpowiednio „dym” i „mgłę”.
2. Początki pojęcia „smogu”
Sformułowanie smog pojawiło się na początku XX w. Po raz pierwszy użył go publicznie dr. HA des Voeux z Coal Smoke Abatement Society w 1905 r., ale nie był on jego autorem.
3. Istnieje więcej niż jeden rodzaj smogu
Ze względu na różne okoliczności powstania oraz skład wyróżnia się dwa rodzaje smogu. Są to:
- Smog londyński – inaczej kwaśny, siarkowy. Powstaje na skutek połączenia wysokiej emisji zanieczyszczeń takich jak pyły zawieszone i tlenki siarki (pochodzących głównie z ogrzewania budynków) oraz inwersji temperatur, która utrudnia ich odpływ.
- Smog fotochemiczny – czyli smog typu Los Angeles, kalifornijski, biały, jasny. W jego powstaniu istotną rolę odgrywają tlenki azotu i siarki (pochodzące głównie ze spalin pojazdów) oraz wysoka temperatura.
4. Żadne ze 100 największych miast świata nie jest wolne od smogu
Według analiz Greenpeace żadne ze 100 największych miast świata nie spełnia najnowszych wytycznych WHO, które pochodzą z września 2021 r.
5. Smog odpowiada za 1 na 10 zgonów
Według statystyk z 2017 r. przynajmniej jeden na dziesięć zgonów spowodowanych jest przez zanieczyszczenia obecne w powietrzu.
6. W 1952 r. smog sparaliżował Londyn
Jeden z typów smogu nie bez powodu nazywany jest smogiem londyńskim. Nazwa ta nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce w stolicy Wielkiej Brytanii w dniach od 5 do 9 grudnia 1952 roku.
Na skutek wyjątkowo wysokiego stężenia smogu zmarło tam wówczas 4 tysiące osób. Ponadto w kolejnych tygodniach doszło do 8 tysięcy zgonów, spowodowanych problemami zdrowotnymi wynikającymi z wysokiej ekspozycji na zanieczyszczenia.
Smog sparaliżował wówczas całe miasto. Widoczność była tak zła, że ludzie zostawiali samochody na ulicach i przestała działać komunikacja miejska, z wyjątkiem metra. Gęsta mgła doprowadziła też do wielu włamań i kradzieży, ponieważ przestępcy byli w niej mniej widoczni.
7. Na smog fotochemiczny po raz pierwszy zwrócono uwagę w Los Angeles
Określanie smogu fotochemicznego mianem Los Angeles również nie jest przypadkowe. To właśnie w tym mieście po raz pierwszy zwrócono uwagę na problem.
Stolica Kalifornii należy też do czołówki miast zmagających się z problemem tego rodzaju smogu.
8. Polski rekord smogu należy do Rybnika
Rekord pod względem stężenia smogu w Polsce został ustanowiony w Rybniku 9 stycznia 2017 r. O godzinie 2 w nocy stacja pomiarowa w Orzepowicach odnotowała stężenie pyłu PM10 1563 µg/m3. Oznacza to przekroczenie ówczesnej normy (50 µg/m3) o 3126 procent.
9. Czyste powietrze na wsi to mit
Jakość powietrza na wsiach nie jest lepsza niż w miastach. Stężenie zanieczyszczeń na obszarach wiejskich bywa nawet wyższe, ze względu na przewagę budynków ogrzewanych indywidualnie, z wykorzystaniem węgla i drewna.
10. W 2023 r. tylko 7 krajów spełniło wymogi WHO
W 2023 roku standardy jakości powietrza WHO spełniło tylko siedem krajów. Były to:
- Australia,
- Estonia,
- Finlandia,
- Grenada,
- Islandia,
- Mauritius,
- Nowa Zelandia.
11. Smog powoduje wymieranie niektórych gatunków zwierząt
Jednym ze skutków smogu są kwaśne deszcze. Powodują one zmiany pH zbiorników wodnych, co skutkuje wymieraniem wrażliwych na jego wahania ryb. Pstrągi wyginęły w rejonie górnej Wisły właśnie na skutek zakwaszenia wody.
12. Smog powoduje straty plonów
Smog szkodzi nie tylko ludziom i zwierzętom, ale też roślinom. Zanieczyszczenia zaburzają fotosyntezę i hamują wzrost rośliny. Do gatunków podatnych na negatywne działanie smogu należą np. ziemniaki, soja i kukurydza.
Utraty upraw wynoszą szacunkowo:
- soi – 6-16%,
- pszenicy – 7-12%,
- kukurydzy – 3-5%.
13. Skraca życie o średnio 2,2 roku
Według organizacji The Air Quality Life Index statyczne skrócenie długości życia z powodu smogu wynosi 2,2 roku.
14. Koszty opieki zdrowotnej związanej ze smogiem to 8,1 biliona dolarów
Według informacji opublikowanych przez Bank Światowy roczna opieka zdrowotna związana z leczeniem skutków smogu to wydatek 8,1 biliona dolarów.
15. 1,2 miliarda dni roboczych w roku
Choroby związane ze smogiem stanowią jedną z popularnych przyczyn niezdolności do pracy. Szacuje się, że łączna liczba urlopów zdrowotnych z tego powodu wynosi 1,2 miliarda dni w roku.
16. Międzynarodowy Miesiąc Czystego Powietrza to maj
W maju obchodzony jest Międzynarodowy Miesiąc Czystego Powietrza (National Clean Air Month). Po raz pierwszy ogłoszony został w 1972 r. W tym miesiącu prowadzone są m.in. kampanie edukacyjne oraz zbiórki funduszy.
17. 5 najbardziej zasmogowanych państw świata to…
Według raportu IQAir 5 krajów o najgorszej jakości powietrza to Bangladesz, Czad, Pakistan, Tadżykistan i Indie.
18. 5 najbardziej zasmogowanych państw Europy to…
Według tego samego raportu w Europie najgorsze powietrze mają Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Liban, Serbia i Macedonia Północna.
Źródła
- Facts and stats on air pollution, cleanairfund.org
- No to mamy „rekord”. Smog w Rybniku: 3126% normy!, rybnik.com.pl
- Olivia Lai, All You Need to Know About Air Pollution, earth.org
- Air pollution and food production, unece.org
- Most of the World Breathes Unsafe Air, Taking More Than 2 Years Off Global Life Expectancy, epic.uchicago.edu
- Clean Air Month Is Crucial: Here’s Why, molecule.com
- 5 krajów z najgorszym powietrzem na świecie. Światowy Raport Jakości Powietrza 2021, magazynbiomasa.pl
