18 ciekawostek o smogu. Czy znasz je wszystkie?

Katarzyna Wnuk

Katarzyna Wnuk

5 minut czytania

O smogu mówi się dużo, ale większość artykułów na jego temat skupia się na zagadnieniach naukowych. W tym miejscu zebraliśmy mniej popularne, ale interesujące wątki. Przedstawiamy ciekawostki o smogu, które warto znać.

1. Słowo „smog” pochodzi od połączenia dwóch innych 

Nazwa „smog” wywodzi się z języka angielskiego. Powstała poprzez połączenie dwóch innych wyrazów, a konkretnie „smoke” i „fog”, które oznaczają odpowiednio „dym” i „mgłę”.

2. Początki pojęcia „smogu” 

Sformułowanie smog pojawiło się na początku XX w. Po raz pierwszy użył go publicznie dr. HA des Voeux z Coal Smoke Abatement Society w 1905 r., ale nie był on jego autorem.

3. Istnieje więcej niż jeden rodzaj smogu

Panorama Londynu i Los Angeles

Ze względu na różne okoliczności powstania oraz skład wyróżnia się dwa rodzaje smogu. Są to:

  • Smog londyński – inaczej kwaśny, siarkowy. Powstaje na skutek połączenia wysokiej emisji zanieczyszczeń takich jak pyły zawieszone i tlenki siarki (pochodzących głównie z ogrzewania budynków) oraz inwersji temperatur, która utrudnia ich odpływ. 
  • Smog fotochemiczny – czyli smog typu Los Angeles, kalifornijski, biały, jasny. W jego powstaniu istotną rolę odgrywają tlenki azotu i siarki (pochodzące głównie ze spalin pojazdów) oraz wysoka temperatura.

4. Żadne ze 100 największych miast świata nie jest wolne od smogu 

Według analiz Greenpeace żadne ze 100 największych miast świata nie spełnia najnowszych wytycznych WHO, które pochodzą z września 2021 r.

5. Smog odpowiada za 1 na 10 zgonów 

Według statystyk z 2017 r. przynajmniej jeden na dziesięć zgonów spowodowanych jest przez zanieczyszczenia obecne w powietrzu.

6. W 1952 r. smog sparaliżował Londyn 

Londyn w czasie Wielkiego Smogu, źródło: wikipedia.pl

Jeden z typów smogu nie bez powodu nazywany jest smogiem londyńskim. Nazwa ta nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce w stolicy Wielkiej Brytanii w dniach od 5 do 9 grudnia 1952 roku.

Na skutek wyjątkowo wysokiego stężenia smogu zmarło tam wówczas 4 tysiące osób. Ponadto w kolejnych tygodniach doszło do 8 tysięcy zgonów, spowodowanych problemami zdrowotnymi wynikającymi z wysokiej ekspozycji na zanieczyszczenia.

Smog sparaliżował wówczas całe miasto. Widoczność była tak zła, że ludzie zostawiali samochody na ulicach i przestała działać komunikacja miejska, z wyjątkiem metra. Gęsta mgła doprowadziła też do wielu włamań i kradzieży, ponieważ przestępcy byli w niej mniej widoczni.

7. Na smog fotochemiczny po raz pierwszy zwrócono uwagę w Los Angeles

Określanie smogu fotochemicznego mianem Los Angeles również nie jest przypadkowe. To właśnie w tym mieście po raz pierwszy zwrócono uwagę na problem.

Stolica Kalifornii należy też do czołówki miast zmagających się z problemem tego rodzaju smogu.

8. Polski rekord smogu należy do Rybnika

Rynek w Rybniku
Rynek w Rybniku, źródło: wikipedia.pl

Rekord pod względem stężenia smogu w Polsce został ustanowiony w Rybniku 9 stycznia 2017 r. O godzinie 2 w nocy stacja pomiarowa w Orzepowicach odnotowała stężenie pyłu PM10 1563 µg/m3. Oznacza to przekroczenie ówczesnej normy (50 µg/m3) o 3126 procent.

9. Czyste powietrze na wsi to mit 

Jakość powietrza na wsiach nie jest lepsza niż w miastach. Stężenie zanieczyszczeń na obszarach wiejskich bywa nawet wyższe, ze względu na przewagę budynków ogrzewanych indywidualnie, z wykorzystaniem węgla i drewna.

10. W 2023 r. tylko 7 krajów spełniło wymogi WHO 

Panorama Reykjaviku
Reykjavik, stolica Islandii, jednego z krajów o najlepszej jakości powietrza

W 2023 roku standardy jakości powietrza WHO spełniło tylko siedem krajów. Były to:

  • Australia, 
  • Estonia, 
  • Finlandia, 
  • Grenada, 
  • Islandia, 
  • Mauritius,
  • Nowa Zelandia.

11. Smog powoduje wymieranie niektórych gatunków zwierząt

Jednym ze skutków smogu są kwaśne deszcze. Powodują one zmiany pH zbiorników wodnych, co skutkuje wymieraniem wrażliwych na jego wahania ryb. Pstrągi wyginęły w rejonie górnej Wisły właśnie na skutek zakwaszenia wody.

12. Smog powoduje straty plonów

pszenica
Pszenica, gatunek podatny na negatywne działanie smogu

Smog szkodzi nie tylko ludziom i zwierzętom, ale też roślinom. Zanieczyszczenia zaburzają fotosyntezę i hamują wzrost rośliny. Do gatunków podatnych na negatywne działanie smogu należą np. ziemniaki, soja i kukurydza.

Utraty upraw wynoszą szacunkowo:

  • soi – 6-16%,
  • pszenicy – 7-12%,
  • kukurydzy – 3-5%.

13.  Skraca życie o średnio 2,2 roku

Według organizacji The Air Quality Life Index statyczne skrócenie długości życia z powodu smogu wynosi 2,2 roku.

14. Koszty opieki zdrowotnej związanej ze smogiem to 8,1 biliona dolarów

Według informacji opublikowanych przez Bank Światowy roczna opieka zdrowotna związana z leczeniem skutków smogu to wydatek 8,1 biliona dolarów.

15. 1,2 miliarda dni roboczych w roku

Choroby związane ze smogiem stanowią jedną z popularnych przyczyn niezdolności do pracy. Szacuje się, że łączna liczba urlopów zdrowotnych z tego powodu wynosi 1,2 miliarda dni w roku.

16. Międzynarodowy Miesiąc Czystego Powietrza to maj

W maju obchodzony jest Międzynarodowy Miesiąc Czystego Powietrza (National Clean Air Month). Po raz pierwszy ogłoszony został w 1972 r. W tym miesiącu prowadzone są m.in. kampanie edukacyjne oraz zbiórki funduszy.

17. 5 najbardziej zasmogowanych państw świata to…

Bangladesz na mapie i jego flaga
Bangladesz, jeden z krajów o najgorszej jakości powietrza

Według raportu IQAir 5 krajów o najgorszej jakości powietrza to Bangladesz, Czad, Pakistan, Tadżykistan i Indie.

18. 5 najbardziej zasmogowanych państw Europy to…

Według tego samego raportu w Europie najgorsze powietrze mają Czarnogóra, Bośnia i Hercegowina, Liban, Serbia i Macedonia Północna.

Źródła

  1. Facts and stats on air pollution, cleanairfund.org
  2. No to mamy „rekord”. Smog w Rybniku: 3126% normy!, rybnik.com.pl
  3. Olivia Lai, All You Need to Know About Air Pollution, earth.org
  4. Air pollution and food production, unece.org
  5. Most of the World Breathes Unsafe Air, Taking More Than 2 Years Off Global Life Expectancy, epic.uchicago.edu
  6. Clean Air Month Is Crucial: Here’s Why, molecule.com
  7. 5 krajów z najgorszym powietrzem na świecie. Światowy Raport Jakości Powietrza 2021, magazynbiomasa.pl

Jak oceniasz recenzję?

Aby wystawić ocenę kliknij w gwiazdki

Średnia ocena 5 / 5. Ilość ocen: 1

Brak ocen. Oceń recenzję jako pierwszy!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Poradnik czystego powietrza

14 października 2024 · 4 minuty czytania

Zaparowane okna po nocy – czy to zły znak?

Zaparowane okna po nocy to częsty widok. Czy należy się nim przejmować, czy stanowi normalne, nieszkodliwe zjawisko? To zależy. Wyjaśniamy, …

14 października 2024 · 6 minut czytania

Pył zawieszony PM10 – co to jest? Skąd się bierze? Jaki ma wpływ na zdrowie?

PM10 to mieszanina zawieszonych w powietrzu cząsteczek, których średnica nie przekracza 10 mikrometrów. Jaki jest ich wpływ na zdrowie? I jak się chronić?

11 października 2024 · 17 minut czytania

Osuszacz Peltiera z Allegro — testy wykazały, że nie warto

Osuszacz powietrza Peltiera to opcja tania i łatwo dostępna. Nasze testy wykazały, że w mieszkaniu czy domu jest po prostu bezużyteczny gadżet, …

11 października 2024 · 4 minuty czytania

Skład powietrza – co zawiera w sobie?

Powietrzem nazywamy mieszaninę gazów i aerozoli, które formują atmosferę ziemską. Jej skład zmieniał się na przestrzeni różnych okresów. Pewne składniki są zawsze stałe, jak azot, tlen, dwutlenek węgla czy gazy szlachetne. Zmienia się jednak ich proporcja we wdychanym oraz wydychanym powietrzu

10 października 2024 · 3 minuty czytania

Mokra ściana w pokoju – co robić?

Mokra ściana w pokoju to oznaka problemów z wilgocią. Tylko szybkie podjęcie odpowiednich działań pozwoli zapobiec pogorszeniu sytuacji, w tym …