Szacuje się, że człowiek może spożywać od ułamka do kilku gramów mikroplastiku tygodniowo. Drobne cząsteczki przedostają się do naszego organizmu z pożywienia, wody i powietrza.
Mikroskopijne granulki plastiku znajdziemy w wodzie butelkowanej, a w mniejszych ilościach, także w wodzie kranowej. I choć problem jest nowy, a wiedza cały czas jest aktualizowana, warto mu się przyjrzeć już dziś.
Aby wyeliminować mikroplastik w wodzie, konieczne jest stosowanie filtrów nablatowych lub podblatowych. Dzięki ich membranom nawet najmniejsze cząsteczki zostaną wychwycone i odseparowane od wody.
Czym jest mikroplastik?
Mikroplastik to cząsteczki tworzyw sztucznych. Są to stałe, nierozpuszczalne w wodzie cząstki polimerów syntetycznych lub mieszanin polimerów i ich dodatków.
Wielkość cząstek mikroplastiku to zakres od 1 nanometra (nm) do 5 milimetrów (mm).
Dla człowieka najgroźniejszy jest nanoplastik, który może przenikać przez błony komórkowe. Jego wielkość to mniej niż 1 µm (czyli < 0,001 mm).
Nieco większy jest mikroplastik drobny, którego wielkość to 1 µm – 100 µm (0,001–0,1 mm). Jest on trudno usuwalny z wody i powietrza.
Największy jest mikroplastik gruby o wielkości 100 µm – 5 mm (0,1–5 mm), który jest widoczny gołym okiem lub pod lupą.
Mikroplastik jest groźny dla organizmu człowieka, ale także naturalnego środowiska, bo nie ulega on łatwej biodegradacji.
Rodzaje mikroplastiku
Mikroplastik powstaje w wyniku rozpadu elementów plastikowych lub są wytwarzane celowo do zastosowań przemysłowych, np. w kosmetykach czy produktach czyszczących.
Możemy podzielić go na dwie kategorie, czyli mikroplastik pierwotny i wtórny.
Mikroplastik pierwotny jest wytwarzany celowo.
Jego mikrogranulki możemy znaleźć w:
- kosmetykach,
- detergentach,
- farbach,
- ścierniwach przemysłowych.
Mikroplastik wtórny to z kolei mikrogranulki powstałe w wyniku rozpadu większych odpadów plastikowych w wyniku promieniowania UV, ścierania, a także działania fal i wiatru.
Mikroplastik wtórny znajduje się w takich materiałach jak:
- fragmenty butelek,
- fragmenty toreb foliowych,
- opony,
- tkaniny syntetyczne.
Gdzie występuje mikroplastik?
Mikroplastik otacza nas z niemal każdej strony, począwszy od naturalnego środowiska, po nasze domowe zacisze.
Mikrogranulki możemy znaleźć w:
- wodach morskich, oceanach, rzekach i jeziorach,
- w wodzie pitnej — kranowej i butelkowanej,
- w powietrzu — w postaci pyłów unoszonych z drogi, ubrań, czy farb,
- w glebie — ze ścieków, nawozów i folii rolniczych,
- w naszych domach — z kurzu i tkanin syntetycznych,
- w pożywieniu — wykryto go w rybach, owocach morza, miodzie, soli.
Mikroplastik w wodzie — skąd pochodzi?
Mikroplastik w wodzie jest wynikiem działalności człowieka. Powstaje podczas rozpadu odpadów plastikowych, takich jak butelki PET, torby czy opakowania, które pod wpływem słońca i fal rozpadają się na drobne fragmenty.
Małe drobinki mikroplastiku w wodzie pochodzą także z prania ubrań syntetycznych, ścierania opon samochodowych, czy stosowania kosmetyków z mikrogranulkami.
Drobinki te spływają z deszczem do rzek i mórz, a część przedostaje się nawet do wody pitnej, tworząc powszechne i trudne do usunięcia zanieczyszczenia.
Warto wspomnieć, że tworzywa sztuczne zagrażają stabilności ekosystemów wodnych i lądowych. Dostają się one do pokarmu ryb i zwierząt morskich, a następnie do organizmów znajdujących się w wyższych etapach łańcucha pokarmowego. Trafiają także na nasz stół pod postacią znanych potraw.
Czy picie wody z plastikowych butelek jest szkodliwe?
Woda w butelkach jest uważana za zdrową i godną polecenia. Jest to powszechny mit, który należy obalić.
Picie wody z plastikowych butelek może szkodzić zdrowiu ze względu na jej opakowanie. Plastik może uwalniać substancje chemiczne, takie jak Bisfenol A (BPA) i ftalany, które są szkodliwe dla człowieka.
Co więcej, że woda w butelkach jest poddawana ekspozycji na słońce podczas transportu i magazynowania w sklepie.
Promienie słoneczne i wysoka temperatura powodują wzmożone wytwarzanie BPA, które zaburza pracę naszego układu hormonalnego.
Do tego dochodzi mikroplastik, który w wodzie butelkowanej występuje w dużej ilości.
W jednym litrze wody butelkowanej może znajdować się od około 110 tysięcy do 370 tysięcy cząsteczek plastiku, przy czym większość z nich to nanoplastik.
Badania z 2024 roku wykazały, że jeden litr wody zawiera ok. 240 000 nanocząstek.
Czy picie wody z kranu jest szkodliwe?
Woda z kranu w Polsce, zwłaszcza w dużych miastach, podlega regularnym badaniom. W przypadku jakichkolwiek skażeń, w mediach pojawiają się stosowne informacje.
Poza tym posiada ona szereg istotnych dla zdrowia minerałów, takich jak magnez, wapń, potas, sód, czy chlor.
Nie oznacza to, że zawsze będzie ona najlepszym wyborem dla Twojego zdrowia. Jakość wody w kranie jest uzależniona od stanu instalacji wodociągowej. Oznacza to, że jakość wody kranowej różni się w zależności od konkretnego budynku czy miasta.
Jeśli Twoja woda ma mętną konsystencję lub długo stała w rurach, unikaj jej spożywania.
Woda z kranu zawiera szkodliwe substancje, które mogą przedostawać się z rur, ze względu na starą infrastrukturę wodociągową, a szczególnie stare, ołowiane rury.
Do potencjalnych zagrożeń instalacji wodociągowej należy pojawienie się śladowych ilości takich składników jak ołów, czy rtęć.
Arsen, choć znacznie rzadszy w wodzie kranowej, może się pojawić w wyniku zanieczyszczenia wód gruntowych i przemysłowych awarii. Warto wspomnieć, że jego obecność jest ciągle badana przez odpowiednie jednostki.
Poza tym w wodzie z kranu występuje mikroplastik. Wynika to z niedoskonałości procesów jej uzdatniania. Nawet wielostopniowe oczyszczalnie ścieków nie są w stanie usunąć tej substancji w 100 procentach.
Warto jednak wspomnieć, że mikroplastik w wodzie z kranu występuje w znacznie mniejszej ilości, niż w wodzie butelkowanej.
Jak wyeliminować mikroplastik w wodzie?
Popularnym sposobem na filtrację wody jest zastosowanie dzbanka filtrującego, który można kupić w większości marketów.
Mimo jego wielu zalet i korzystnej ceny nie jest on w stanie uporać się z mikroplastikiem.
Zatem co wybrać do filtracji najdrobniejszych zanieczyszczeń?
Odpowiedzią są filtry do wody, które dzielimy na modele nablatowe i te montowane pod zlewem. Do usuwania mikroplastiku najlepiej zastosować procesy membranowe, do których zaliczymy filtry ceramiczne, ultrafiltrację i odwróconą osmozę.
Dzbanek filtrujący — nieskuteczny w walce z mikroplastikiem
W wielu polskich domach woda kranowa jest filtrowana za pomocą dzbanka filtrującego. Większość tego typu rozwiązań posiada filtr węglowy, który zatrzymuje tylko większe zanieczyszczenia.
Dzbanek warto zastosować, jeśli chcesz zmiękczyć wodę, poprawić jej smak i zapach, a także zredukować zawartość chloru i metali ciężkich, takich jak ołów i miedź.
Niestety przepływowy filtr nie jest w stanie zatrzymać mikroplastiku, którego wielkość to kilka mikrometrów lub kilkaset nanometrów. To urządzenie nie jest zaprojektowane do mechanicznej separacji tak drobnych cząstek.
Filtry do wody — gwarancja usunięcia mikroplastiku
Do usuwania mikroplastiku z wody potrzebny jest nablatowy filtr do wody lub filtry podblatowe, przeznaczone do montażu pod zlewem.
Oba te typy urządzeń pozwolą Ci uzyskać zdrową, czystą i smaczną wodę, pozbawioną wszelkich zanieczyszczeń. Wiele dostępnych modeli mineralizuje wodę, co dodatkowo poprawia jej walory smakowe i dodaje im wartości odżywczych.
W pozbyciu się nanoplastiku z wody pomogą filtry odwróconej osmozy. Jest to najdokładniejszy i najskuteczniejszy system oczyszczania wody, jaki można stosować w domu.
Alternatywą dla technologii odwróconej osmozy są filtry ceramiczne i urządzenia z technologią ultrafiltracji.
Mimo że filtry do wody to większa inwestycja, ich stosowanie się opłaca. W dłuższe perspektywie czasowej zakup filtrów do wody jest niższy niż zakup wody butelkowanej (nawet jeśli weźmiemy pod uwagę koszt wymiany filtrów).
Wpływ mikroplastiku na zdrowie
Według badań większość mikroplastiku jest eliminowana przez nasz organizm, a jego niewielka część pozostaje w układzie limfatycznym człowieka.
Badania sugerują, że część mikroplastiku może być wydalana z organizmu, ale jego zdolność do przenikania do tkanek i narządów wciąż jest przedmiotem badań.
Mikrogranulki są zdolne do przenikania przez ściany jelit, skąd trafiają prosto do krwioobiegu, płuc i układu pokarmowego.
Co ciekawe, badania naukowców wykryły zawartość mikroplastiku także w mleku matek. Oznacza to, że spożywamy go już od najmłodszych lat.
Badania jednoznacznie wskazują, że wpływa on negatywnie na ludzkie zdrowie.
Przyjmowanie mikroplastiku może powodować stany zapalne, zaburzenia hormonalne, czy zaburzenia immunologiczne.
Mikroplastik w wodzie — podsumowanie
Mikroplastik to powszechne i trudne do usunięcia zanieczyszczenie, które trafia do naszego organizmu przez wodę, powietrze i żywność. Znajdziemy go m.in. w wodzie butelkowanej i kranowej, a także w otaczającym nas środowisku.
Mikro granulki tworzyw sztucznych wpływają na układ hormonalny i odpornościowy. Dlatego jego usunięcie powinno być priorytetem dla naszego zdrowia.
Skuteczne usunięcie mikroplastiku możliwe jest jedynie dzięki zaawansowanym filtrom membranowym, takim jak filtry odwróconej osmozy, których inwestycja jest opłacalna zarówno pod względem zdrowotnym, jak i ekonomicznym.
Źródło:
Microplastics in drinking-water, World Health Organization, 28 sierpień 2019, strona internetowa who.int
Rapid single-particle chemical imaging of nanoplastics by SRS microscopy, Naixin Qian, Xin Gao, Xiaoqi Lang, Huiping Deng, Teodora Maria Bratu, Qixuan Chen, Phoebe Stapleton, Beizhan Yan, Wei Min; 8 styczeń 2024 rok, strona internetowa pnas.org
Microplastics and Nanoplastics in Foods, 24 lipiec 2024, Food & Beverages, strona internetowa: fda.gov
