Smog nie zawsze oznacza to samo. Wyróżniamy bowiem dwa rodzaje smogu, które różnią się składem i sposobem powstania. Wyjaśniamy, czym są smog londyński i fotochemiczny, skąd się biorą oraz który z nich dominuje w Polsce.
W skrócie
- Wyróżniamy smog londyński oraz fotochemiczny/typu Los Angeles.
- Smog, który występuje w Polsce w sezonie grzewczym, to smog londyński. Jednak latem w niektórych miastach pojawia się smog fotochemiczny.
- Głównym składnikiem smogu londyńskiego są pyły zawieszone, natomiast w przypadku smogu typu Los Angeles istotną rolę odgrywa ozon.
- Oby typom smogu sprzyjają określone warunki atmosferyczne – smogowi londyńskiemu wyż baryczny, natomiast smogowi typu Los Angeles wysokie nasłonecznienie.
- Oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA i filtrem węglowym usuwa oba rodzaje smogu.
Dwa rodzaje smogu
Wyróżniamy dwa rodzaje smogu:
- smog londyński, nazywany także smogiem kwaśnym,
- smog typu Los Angeles, określany również fotochemicznym, kalifornijskim, białym i jasnym.
Jako ciekawostkę wspomnimy, że można natknąć się także na informację o smogu elektromagnetycznym. Jednak nie chodzi tutaj o typowe zanieczyszczenia powietrza, a samo istnienie elektrosmogu wzbudza wątpliwości.
Smog londyński
Nazwa smog londyński nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce w Londynie od 5 do 9 grudnia 1952 roku i przyczyniły się do wzrostu zainteresowania tym tematem.
W tamtych dniach w stolicy Wielkiej Brytanii wysokie stężenie smogu spowodowało śmierć 4 tysięcy osób. U kolejnych 8 tysięcy doprowadziło do problemów zdrowotnych, które zakończyły się zgonem w następnych tygodniach.
Kraj ten zmagał się wówczas z ekonomicznymi konwencjami II wojny światowej, dlatego powszechne było stosowanie niskiej jakości węgla. We wspomnianych dniach niskie temperatury skłoniły mieszkańców Londynu do intensywnego dogrzewania budynków.
Jednocześnie antycyklon (wyż baryczny) utrudniał odpływ wygenerowanych przez piece zanieczyszczeń.
Smog typu Los Angeles/smog fotochemiczny
Określanie smogu fotochemicznego mianem smogu typu Los Angeles wynika stąd, że to właśnie w tym mieście po raz pierwszy zwrócono uwagę na problem. Jednak występuje on także w wielu innych miastach, zwłaszcza tych dużych, znajdujących się w klimacie zwrotnikowym. Pojawia się m.in. w São Paulo, Atenach, Kairze, Santiago i Meksyku.
W tym przypadku mowa o smogu, w którym istotną rolę odgrywają tlenki azotu i węgla oraz promowanie ultrafioletowe. To ostatnie powoduje, że wspomniane zanieczyszczenia ulegają reakcjom fotochemicznym i chemicznym, w wyniku których powstają ozon i inne szkodliwe związki.
Smog londyński a Los Angeles – porównanie
Okoliczności powstania
Pojawieniu się obu typów smogu sprzyjają emisja pewnych zanieczyszczeń oraz określone warunki atmosferyczne.
Smog londyński
Powstaje na skutek połączenia dwóch czynników:
- Wysokiej emisji zanieczyszczeń – w sezonie zimowych ich źródłem jest głównie ogrzewanie domów.
- Odpowiednich warunków atmosferycznych które powodują zablokowanie zanieczyszczeń na małych wysokościach, głównie wyżu barycznego. Powoduje inwersję temperatur, czyli wzrost (zamiast spadku) temperatury wraz z wysokości i zablokowanie odpływu chłodnych mas powietrza z niższej warstwy atmosfery.
Smog fotochemiczny
Do powstania smogu typu Los Angeles prowadzą:
- Emisja tlenków azotu, tlenków węgla i węglowodorów – ich główne źródło to pojazdy silnikowe.
- Sprzyjających warunków atmosferycznych – w postaci wysokie temperatury (24-35 st. C), która związana jest z silnym nasłonecznieniem. Promieniowanie UV oddziałuje na wymienione wcześniej zanieczyszczenia, w wyniku czego ulegają one reakcjom fotochemicznym i chemicznym.
Skład smogu
Różne sposoby powstania powodują, że smog londyński i fotochemiczny mają inny skład.
Smog londyński
Główne składniki smogu kwaśnego to:
- pyły zawieszone,
- dwutlenek siarki,
- tlenki azotu,
- sadza,
- benzen.
Smog fotochemiczny
W skład smogu typu Los Angeles wchodzą:
- ozon,
- aldehydy,
- azotan nadtlenku acetylu,
- tlenek węgla,
- tlenki azotu,
- węglowodory.
Rodzaje smogu w Polsce
W Polsce główny problem stanowi smog londyński, z którtm zmagamy się przede wszystkim w sezonie jesienno-zimowym. Jednak latem w dużych miastach pojawia się czasem smog fotochemiczny.
Występowaniu smogu kwaśnego sprzyja klimat i przywiązanie do mało ekologicznych metod ogrzewania budynków. Dodatkowe czynniki wpływające na złą jakość powietrza w konkretnych miastach to położenie w dolinie i zwarta zabudowa.
Czy oczyszczacz powietrza pomaga na każdy smog?
Tak, odpowiednio dobrany oczyszczacz powietrza skutecznie zatrzymuje składniki smogu londyńskiego oraz fotochemicznego. Najlepiej sprawdzają się oczyszczacze wyposażone w filtr HEPA oraz filtr węglowy, które wspólne usuwają niemal 100% zanieczyszczeń.
Filtr HEPA zatrzymuje m.in. pyły zawieszone i sadzę, natomiast węgiel aktywny pochłania szkodliwe gazy, w tym tlenki węgla i ozon.
Smog elektromagnetyczny
Elektrosmog to promieniowanie elektromagnetyczne (PEM) o różnej częstotliwości. Pochodzi ze źródeł sztucznych, a dokładniej jest emitowane przez urządzenia elektryczne, głównie takie jak telefony komórkowe, telewizory, routery wi-fi.
Dotychczasowe badania nie potwierdzają szkodliwości smogu elektromagnetycznego. Niektóre wskazują natomiast na możliwość psychosomatycznego podłoża dolegliwości, których przyczyną ma być elektrosmog.
Zobacz także:
Smog londyński. Skład, powstawanie, skutki
Smog fotochemiczny. Skład, powstawanie, skutki
Smog elektromagnetyczny – poważne zagrożenie czy teoria spiskowa?
Źródła
- Julia Martinez, Great Smog of London, britannica.com
- Jakub Bartyzel, Jakub Bartyzel z AGH: październikowy smog to wina wyżu, samochodów i obwarzanka, smoglab.pl
- Anna Florek, Jakie są przyczyny i mechanizm powstawania smogu fotochemicznego (typu Los Angeles)?, zpegov.pl
- G. Tatoń. P. Kuterba, B. Lisowski, T. Rok, E. Rokita, Nadwrażliwość elektromagnetyczna w Polsce – badania ankietowe, pe.org.pl
