Strona główna » Smog fotochemiczny. Skład, powstawanie, skutki
Smog fotochemiczny. Skład, powstawanie, skutki
Smog fotochemiczny bywa nazywany także smogiem typu Los Angeles, białym oraz jasnym (chociaż zwykle ma brązowy odcień). Nie jest to rodzaj smogu, który dominuje w Polsce, ale nie oznacza to, iż problem ten wcale nas nie dotyczy.
Smog fotochemiczny występuje przede wszystkim w dużych miastach, w okresie letnim. Do jego wytworzenia potrzebne są bowiem:
tlenki azotu i węgla oraz węglowodory – których główne źródło stanowią latem pojazdy silnikowe,
odpowiednie warunki atmosferyczne – wysoka temperatura (w granicach około 24-35°C) i wilgotność poniżej 70%
Promieniowanie UV sprawia, że wspomniane zanieczyszczenia ulegają przemianom fotochemicznym i chemicznym. Szczególną rolę odgrywa dwutlenek węgla, od którego odłącza się atom tlenu. Na skutek dalszych reakcji powstaje ozon i kilka innych toksycznych związków.
Sprzymierzeńcem tego typu smogu – podobnie jak smogu londyńskiego – jest słaby wiatr, który utrudnia odpływ zanieczyszczeń znad miasta.
Ruchliwa ulica w słoneczny dzień, czyli idealne warunki do powstania smogu fotochemicznego
Smog fotochemiczny bywa nazywany smogiem typu Los Angeles, ponieważ to właśnie w tym mieście po raz pierwszy zwrócono uwagę na ten problem. Jednak występuje on również w innych miastach, najczęściej tych usytuowanych w strefie podzwrotnikowej. Poza Los Angeles zmagają się z nim m.in:
Chociaż Polska nie leży w strefie podzwrotnikowej, to latem warunki atmosferyczne sprzyjają tworzeniu się smogu fotochemicznego. Pojawia się on przede wszystkim w dużych aglomeracjach, takich jak Warszawa, Kraków, Wrocław czy Katowice, gdyż wysokie natężenie ruchu samochodowego powoduje emisję potrzebnych w tym procesie zanieczyszczeń.
Wśród składników smogu wymienia się zarówno zanieczyszczenia powstałe w wyniku przedstawionych reakcji, jak i te, które odpowiadają za ich występowanie. Smog typu Los Angeles zawiera zatem:
ozon,
azotan nadtlenkuacetylu,
aldehydy,
tlenki azotu,
tlenek węgla,
węglowodory.
Smog typu Los Angeles a zdrowie
Sam ozon w dużych ilościach powoduje m.in. senność, bóle głowy i spadek ciśnienia krwi. Ekspozycja na smog fotochemiczny sprzyja także podrażnieniom układu oddechowego i oczu. Powoduje obniżenie wydolności płuc, a u osób chorujących na astmę zaostrza przebieg choroby.
Ponadto składniki smogu typu Los Angeles mają negatywny wpływ na pracę serca oraz zwiększają ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Wykazują też właściwości alergizujące, a w skrajnych przypadkach kontakt z nimi skutkuje niewydolnością oddechową.
Ból głowy – jeden z możliwych skutków ekspozycji na smog fotochemiczny
Osobami najbardziej narażonymi na szkodliwe działanie smogu fotochemicznego są seniorzy, dzieci oraz ludzie cierpiący na schorzenia układu oddechowego.
Oczyszczacz powietrza a smog fotochemiczny
Oczyszczacze powietrza wykorzystywane w Polsce głównie do ochrony przed smogiem londyńskim mogą być pomocne również w przypadku smogu fotochemicznego. Badania przeprowadzone w Berkeley wykazały, iż filtr węglowy redukuje stężenie ozonu, czyli jednego z głównych składników smogu typu Los Angeles. Filtry zawierające po 300 gram węgla zainstalowano w systemach grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych budynków. Po 67 i 81 dniach stężenie ozonu spadło o 60-70%, podczas gdy filtry bez węgla wcale nie spowodowały obniżenia jego stężenia.
Oczywiście, filtry węglowy i HEPA zatrzymują także resztę zanieczyszczeń tworzących smog. Posiadacze oczyszczaczy, którzy zamieszkują w dużych miastach, szczególnie w pobliżu ruchliwych ulic, powinni zatem rozważyć korzystanie z urządzeń także latem.
Anna Florek, Jakie są przyczyny i mechanizm powstawania smogu fotochemicznego (typu Los Angeles)?
Smog kwaśny, czyli smog typu londyńskiego, https://airly.org/pl/czym-sie-rozni-smog-fotochemiczny-od-kwasnego/
Angelika Janowicz, Czym jest smog fotochemiczny? Czy wpływa on na zdrowie człowieka?, https://zdrowietvn.pl/a/czym-jest-smog-fotochemiczny-czy-wplywa-on-na-zdrowie-czlowieka
W.J. Fisk, M. Spears, D.P. Sullivan, M. Mendell, Ozone removal by filters containing activated carbon: a pilot study, Berkeley, 2009, https://www.osti.gov/servlets/purl/1050670
FAQ, czyli najczęstsze pytania o smog fotochemiczny
Jak tworzy się smog fotochemiczny?
Smog fotochemiczny powstaje na skutek kontaktu zanieczyszczeń takich jak tlenki azotu i węgla oraz węglowodory z promieniowaniem UV.
Kiedy powstaje smog typu Los Angeles?
Smog fotochemicznych powstaje głównie latem w dużych miastach.
Czym się różni smog fotochemiczny od kwaśnego?
Te dwa rodzaje smogu różni skład i sposób powstawania. Smog fotochemiczny powstaje w ciepłe dni, na skutek kontaktu pewnych zanieczyszczeń z promieniowaniem UV, natomiast za smog kwaśny występujący najczęściej w sezonie grzewczym odpowiada głównie niska emisja.
Testuję i recenzuję oczyszczacze oraz nawilżacze powietrza. Ponadto analizuję zagadnienia związane z jakością powietrza i jej wpływem na zdrowie, co pozwala mi tworzyć artykuły poradnikowe, w których doradzam czytelnikom, jak dbać o powietrze, a więc także i o siebie oraz swoich bliskich.