Smog fotochemiczny bywa nazywany także smogiem typu Los Angeles, białym oraz jasnym (chociaż zwykle ma brązowy odcień).
Nie jest to rodzaj smogu, który dominuje w Polsce, ale nie oznacza to, iż problem ten wcale nas nie dotyczy.
Jak powstaje smog fotochemiczny
Smog fotochemiczny występuje przede wszystkim w dużych miastach, w okresie letnim. Do jego wytworzenia potrzebne są bowiem:
- tlenki azotu i węgla oraz węglowodory – których główne źródło stanowią latem pojazdy silnikowe,
- odpowiednie warunki atmosferyczne – wysoka temperatura (w granicach około 24-35°C) i wilgotność poniżej 70%
Promieniowanie UV sprawia, że wspomniane zanieczyszczenia ulegają przemianom fotochemicznym i chemicznym. Szczególną rolę odgrywa dwutlenek węgla, od którego odłącza się atom tlenu. Na skutek dalszych reakcji powstaje ozon i kilka innych toksycznych związków.
Sprzymierzeńcem tego typu smogu – podobnie jak smogu londyńskiego – jest słaby wiatr, który utrudnia odpływ zanieczyszczeń znad miasta.
Smog fotochemiczny bywa nazywany smogiem typu Los Angeles, ponieważ to właśnie w tym mieście po raz pierwszy zwrócono uwagę na ten problem.
Jednak występuje on również w innych miastach, najczęściej tych usytuowanych w strefie podzwrotnikowej. Poza Los Angeles zmagają się z nim m.in:
- Meksyk,
- Ateny,
- Santiago,
- São Paulo,
- Kair,
- Pekin,
- Szanghaj.
Zobacz też: Smog typu londyńskiego. Skład, powstawanie, skutki
Smog typu Los Angeles w Polsce
Chociaż Polska nie leży w strefie podzwrotnikowej, to latem warunki atmosferyczne sprzyjają tworzeniu się smogu fotochemicznego.
Pojawia się on przede wszystkim w dużych aglomeracjach, takich jak Warszawa, Kraków, Wrocław czy Katowice, gdyż wysokie natężenie ruchu samochodowego powoduje emisję potrzebnych w tym procesie zanieczyszczeń.
Zobacz też: Przyczyny smogu w Polsce – kto zanieczyszcza nasze powietrze
Skład smogu fotochemicznego
Wśród składników smogu wymienia się zarówno zanieczyszczenia powstałe w wyniku przedstawionych reakcji, jak i te, które odpowiadają za ich występowanie. Smog typu Los Angeles zawiera zatem:
- ozon,
- azotan nadtlenku acetylu,
- aldehydy,
- tlenki azotu,
- tlenek węgla,
- węglowodory.
Smog typu Los Angeles a zdrowie
Sam ozon w dużych ilościach powoduje m.in. senność, bóle głowy i spadek ciśnienia krwi. Ekspozycja na smog fotochemiczny sprzyja także podrażnieniom układu oddechowego i oczu.
Powoduje obniżenie wydolności płuc, a u osób chorujących na astmę zaostrza przebieg choroby.
Ponadto składniki smogu typu Los Angeles mają negatywny wpływ na pracę serca oraz zwiększają ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Wykazują też właściwości alergizujące, a w skrajnych przypadkach kontakt z nimi skutkuje niewydolnością oddechową.
Osobami najbardziej narażonymi na szkodliwe działanie smogu fotochemicznego są seniorzy, dzieci oraz ludzie cierpiący na schorzenia układu oddechowego.
Zobacz także: Skutki smogu
Oczyszczacz powietrza a smog fotochemiczny
Oczyszczacze powietrza wykorzystywane w Polsce głównie do ochrony przed smogiem londyńskim mogą być pomocne również w przypadku smogu fotochemicznego.
Badania przeprowadzone w Berkeley wykazały, iż filtr węglowy redukuje stężenie ozonu, czyli jednego z głównych składników smogu typu Los Angeles. Filtry zawierające po 300 gram węgla zainstalowano w systemach grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych budynków.
Po 67 i 81 dniach stężenie ozonu spadło o 60-70%, podczas gdy filtry bez węgla wcale nie spowodowały obniżenia jego stężenia.
Oczywiście, filtry węglowy i HEPA zatrzymują także resztę zanieczyszczeń tworzących smog. Posiadacze oczyszczaczy, którzy zamieszkują w dużych miastach, szczególnie w pobliżu ruchliwych ulic, powinni zatem rozważyć korzystanie z urządzeń także latem.
Zobacz też: Smog elektromagnetyczny – poważne zagrożenie czy teoria spiskowa?
Źródła
- Anna Florek, Jakie są przyczyny i mechanizm powstawania smogu fotochemicznego (typu Los Angeles)?
- Smog kwaśny, czyli smog typu londyńskiego, airly.org
- Angelika Janowicz, Czym jest smog fotochemiczny? Czy wpływa on na zdrowie człowieka?, zdrowietvn.pl
- W.J. Fisk, M. Spears, D.P. Sullivan, M. Mendell, Ozone removal by filters containing activated carbon: a pilot study, Berkeley, 2009, osti.gov
FAQ, czyli najczęstsze pytania o smog fotochemiczny
Smog fotochemiczny powstaje na skutek kontaktu zanieczyszczeń takich jak tlenki azotu i węgla oraz węglowodory z promieniowaniem UV.
Smog fotochemiczny powstaje głównie latem w dużych miastach.
Te dwa rodzaje smogu różni skład i sposób powstawania. Smog fotochemiczny powstaje w ciepłe dni, na skutek kontaktu pewnych zanieczyszczeń z promieniowaniem UV, natomiast za smog kwaśny występujący najczęściej w sezonie grzewczym odpowiada głównie niska emisja.
