Filtry HEPA w oczyszczaczach powietrza. Klasyfikacja: H14, H13, H12, E11 i E10.

Filtr HEPA to sprawdzona technologia, stosowana zarówno w oczyszczaczach powietrza, jak i np. odkurzaczach domowych. Dzięki specyficznej budowie są w stanie usunąć nawet 99% mikroskopijnych cząstek zanieczyszczeń.

Poszukujesz urządzenia, które pomoże Ci obronić się przed smogiem i zanieczyszczeniami powietrza w otoczeniu? Być może chcesz również chronić siebie i bliskich przed wirusami i drobnoustrojami? A może masz w domu alergika, któremu chciałbyś pomóc? Dobrze trafiłeś! W poniższym artykule wytłumaczymy m.in jak działa filtr HEPA, skąd bierze się jego skuteczność, co jest w stanie usunąć oraz jak eksploatować filtry. Jeśli poszukujesz przykładowych urządzeń, pod koniec artykułu przygotowaliśmy dla Ciebie kilka rekomendacji. Powodzenia!

Budowa i działanie filtra HEPA

Filtr HEPA to skrót od słów High Efficiency Particulate Air, co w tłumaczeniu na język polski oznacza wysokoskuteczny lub wysokosprawny filtr cząsteczkowy powietrza.

Filtr HEPA działa na zasadzie fizycznego wychwytywania mikroskopijnych cząsteczek zanieczyszczeń.

Jest to możliwe dzięki włóknom wykonanym z polimerów – polipropylenu lub Politereftalanu etylenu.

Skuteczność filtracji uzależniona jest od średnicy i grubości włókien, jak również od czasu przepływu powietrza przez filtr. Ważną zaletą HEPA jest duża powierzchnia absorbująca w stosunku do wymiarów filtra. Dla przykładu filtr o wymiarach 50 x 50 cm może być zbudowany z 8,2 m² włókna poliestrowo-szklanego.

Gdzie można spotkać filtry HEPA?

Filtr HEPA to popularne rozwiązanie, stosowane chociażby w odkurzaczach, klimatyzacji czy oczyszczacz powietrza.

Historia tej technologii sięga czasów II wojny światowej. Została opracowana w USA przez Komisję Energii Atomowej (Atomic Energy Commission), a jej pierwotnym zadaniem było usuwanie z powietrza radioaktywnych drobinek pyłu, które stanowiły zagrożenie dla dróg oddechowych żołnierzy.

Obecnie filtry HEPA można spotkać wszędzie tam, gdzie czystość jest gwarancją bezpieczeństwo. Dlatego też znajdziemy je często w szpitalach placówkach służby zdrowia, elektrowniach jadrowych czy zakładach przemysłowych.

Co usuwa filtr HEPA / EPA

Pory przez które przepływa powietrze mają średnicę 0,3 µm, dlatego to właśnie cząsteczki o takiej wielkości są dla filtra HEPA najtrudniejsze do wyłapania. Nadano im nawet miano Most Penetrating Particle Size, co można przetłumaczyć jako cząsteczki o najbardziej penetrującym rozmiarze.

Technologia HEPA najlepiej radzi sobie z cząsteczkami większymi od 0,3 µm, ale wykazuje też wysoką skuteczność w usuwaniu zanieczyszczeń, które są mniejsze od 0,3 µm i większe lub równe 0,1 µm.

Dla dokładnego ukazania możliwości filtrów HEPA warto przedstawić rozmiary zanieczyszczeń, które mogą być obecne wewnątrz budynków:

Rodzaj zanieczyszczeń	Wymiary cząsteczek w μm
Pyły zawieszone	0,001-40 Największe zagrożenie stanowią pyły PM2,5 i PM10, które bez trudu przedostają się do dróg oddechowych i krwioobiegu.
Bakterie	0,2-60 WHO na liście najgroźniejszych bakterii umieściła m.in.: Escherichia (w tej grupie znajduje się pałeczka okrężnicy) – 1-1,5×2-6 μm Klebsiella pneumoniae (pałeczka zapalenia płuc) – 0,3-1,5×0,5×5 Pseudomonas aeruginosa (pałeczka ropy błękitnej) – 0,5-0,8×1,5-3 μm
Wirusy	0,01-0,3 W Polsce szczególnie często występują: Wirus grypy – średnica około 0,1 μm Wirus odry – od 0,1 do 0,3 μm SARS-CoV-2 (koronawirus) – 0,13 μm
Pyłki roślin	10-1000 Popularne alergeny roślinne: Leszczyna – 24,2 μm Ambrozja – 20 μm Tymotka łąkowa (trawa) – 35 μm
Zarodniki pleśni	3-12
Sierść	0,5-200
Roztocza kurzu	100-300
Pigmenty farb	0,1-5
Pył węglowy	1-100
Odpady radioaktywne	0,1-10
Ołów	0,1-0,7
Sadza	0,2-10

Rozmiary i rodzaje zanieczyszczeń w domu wyłapywane przez filtry HEPA

Filtry HEPA nie pochłaniają zanieczyszczeń gazowych, dlatego są nieskuteczne w oczyszczaniu powietrza z takich toksyn jak dym papierosowy, benzen albo formaldehyd.

Warto wybrać oczyszczacz powietrza z jonizacją plazmową, która wspomaga pracę oczyszczacza z filtrem HEPA. Więcej piszemy o tym w artykule: Oczyszczacz powietrza z jonizatorem.

E11 czy H13? Klasyfikacja filtrów HEPA

W 2010 r. wprowadzono nową klasyfikację filtrów według europejskiej normy EN1822: 2009, zgodnie z którą klasy HEPA H10, HEPA H11 oraz HEPA H12 określane są teraz jako EPA E10, EPA E11 i EPA E12, natomiast skrót HEPA stosuje się tylko dla nowszych klas – HEPA H13 i H14.

Pomimo tej zmiany nadal można spotkać się z dawnymi oznaczeniami. Warto o tym pamiętać, aby wiedzieć, że filtr klasy HEPA H10 jest tym samym co EPA E10. Oprócz grupy E (EPA) i H (HEPA) wyróżnia się grupę U (ULPA, skrót od Ultra Low Penetration Air), nazywaną filtrami absolutnymi. Poszczególne klasy różnią się między sobą skutecznością filtracji, która ma wpływ na ich wykorzystywanie.

Prezentuje to poniższa tabela:

Klasa	Skuteczność całkowita filtracji	Skuteczność miejscowa	Wykorzystywanie
EPA E10	85%	nieokreślona	obiekty przemysłowe oczyszczacze powietrza odkurzacze klimatyzatory
EPA E11	95%	nieokreślona
EPA E12	99,5%	nieokreślona	szpitale zakłady produkujące żywność laboratoria przemysł farmaceutyczny oczyszczacze powietrza odkurzacze klimatyzatory
HEPA H13	99,95%	99,75%
HEPA H14	99,995%	99,975%	szpitale o podwyższonych standardach oczyszczacze powietrza odkurzacze klimatyzatory
ULPA U15	99,9995%	99,9975%	produkowane z myślą o miejscach, które muszą spełniać bardzo restrykcyjne wymogi w zakresie jakości powietrza przemysł nuklearny, farmaceutyczny, pirotechniczny, energetyczny i spożywczy
ULPA U16	99,99995%	99,99975%
ULPA U17	99,999995%	99,9999%

Klasyfikacja filtrów HEPA zgodnie z normą EN1822: 2009 z 2010 roku

Do oceny skuteczności filtra wykorzystuje się ilość zatrzymywanych przez niego cząsteczek o wielkości 0,3 µm, czyli wspomniane już Most Penetrating Particle Size.

Eksploatacja filtra HEPA

Każdy filtr HEPA trzeba po pewnym czasie wymienić, ale okres jego przydatności może wynosić zarówno kilka miesięcy, jak i kilka lat.

W przypadku urządzeń takich jak oczyszczacze powietrza i odkurzacze, producent zazwyczaj podaje przewidywaną żywotność filtra, ale jego rzeczywista wytrzymałość uzależniona jest przede wszystkim od jakości powietrza w miejscu użytkowania produktu.

W instrukcji obsługi powinna znaleźć się również informacja na temat zasad eksploatacji filtra. Zdarza się, że dopuszczalne jest oczyszczanie go poprzez odkurzanie albo mycie w wodzie, w celu usunięcia kurzu i innych dużych cząsteczek.

Oba te zabiegi mają pewien wpływ na żywotność filtra HEPA / filtra EPA, lecz nie są w stanie zapobiec konieczności wymiany filtra, gdyż drobne cząsteczki zostają z nim złączone w sposób trwały.

Na okres przydatności korzystny wpływ może mieć także połączenie HEPA z innym rodzajem filtra, który usuwa większe zanieczyszczenia. Dzięki temu nie ograniczają one przepływu powietrza, co mogłoby utrudniać działanie filtrowi HEPA.

Takie rozwiązanie jest często wykorzystywane w oczyszczaczach powietrza, które wyposaża się w filtr wstępny, wyłapujący większe zanieczyszczenia.

Filtry HEPA w oczyszczaczach powietrza

Oczyszczacze powietrza wraz z zastosowanymi w nich filtrami HEPA. Od lewej: Xiaomi AP 3H, Electrolux PA91-604DG, Philips 3256/10, Klarta Stor, Sharp KC-D40.

Zdolność do wychwytywania mikroskopijnych cząsteczek – w tym pyłów zawieszonych, będących jednym z głównych składników smogu oraz alergenów wziewnych – sprawiła, że filtry HEPA znalazły powszechne zastosowanie w produkcji oczyszczaczy powietrza. Producenci najczęściej wykorzystują filtry klas E11, E12 i H13, ale nie brakuje też urządzeń wyposażonych w filtry klas E10 i H14.

Technologia HEPA zwykle łączona jest z innymi metodami oczyszczania powietrza, np. z filtrem węglowym, pochłaniającym zanieczyszczenia gazowe, z którymi nie radzi sobie HEPA.

Żywotność filtra umieszczonego w oczyszczaczu, jaką deklarują producenci, wynosi od kilku miesięcy do 10 lat, ale rzeczywista wytrzymałość uzależniona jest od jakości powietrza w danym miejscu oraz od intensywności pracy sprzętu. Ceny najtańszych oczyszczaczy z filtrami HEPA wynoszą około 200 zł, natomiast za najdroższe trzeba zapłacić ponad 5000 zł.

Filtry HEPA w odkurzaczach

Filtry HEPA znajdują się również w znacznej części współczesnych odkurzaczy. Początkowo wykorzystywano je w głównie w sprzęcie rekomendowanym dla alergików, natomiast obecnie stanowią standardowy element wyposażenia odkurzacza, odpowiedzialny za końcowy etap oczyszczania powietrza wylatującego z urządzenia.

Odkurzacz domowy i filtr HEPA H12
(źródło: materiały własne)

Większość producentów sięga po filtry tych samych klas, które umieszczane są w oczyszczaczach powietrza. Także i w tym przypadku należy pamiętać o tym, że filtr HEPA ulega zużyciu.

Jeżeli producent nie podał informacji na temat jego wytrzymałości, to powinno się wymienić go raz na rok lub dwa lata, w zależności od intensywności pracy odkurzacza i stanu samego filtra.

Słabsze zasysanie zanieczyszczeń, czyli pogorszenie wydajności odkurzacza, pomimo zamontowania w nim nowego worka, a także mocniejsze przegrzewanie i głośniejsza praca mogą świadczyć o tym, że nadszedł czas na zakup nowego filtra HEPA. W niektórych odkurzaczach montowane są filtry zmywalne, których żywotność można przedłużyć poprzez odpowiednie oczyszczanie.

Oczyszczacze na smog, alergie, wirusy? Przykładowe rekomendacje

Smog

W przypadku smogu polecamy przede wszystkim oczyszczacze o dużej wydajności i sprawnie działającym trybie automatycznym, wykorzystującym CADR urządzenia. Mogą być to np.
Klarta Forste 4 (cena: 819 zł)
Electrolux PA91-404DG/GY (cena: 1499 zł)
Klarta Stor 2 (cena: 1399 zł)

Alergie

Niektórzy producenci (np. Sharp) stosują w swoich urządzeniach specjalne tryby antyalergiczne. Dobrym rozwiązaniem będzie też zakup urządzenia 2w1, łączącym oczyszczanie z nawilżaniem powietrza. Nasze propozycje to:
Sharp seria KC-G z nawilżaczem (od 1999 zł)
Philips AC2729/50 z nawilżaczem (cena: 1499 zł)
Philips AC3829/10 z nawilżaczem (cena: 1999 zł)
Philips Dual Scan AC3858/50 (cena: 2499 zł)

Wirusy

Zwalczając zanieczyszczenia, oczyszczacz powietrza kieruje się przede wszystkim wielkością cząsteczek. Dlatego też wszystkie oczyszczacze reagujące dobrze na smog, będą również skuteczne w walce z wirusami. Niektórzy producenci prowadzą jednak specjalne badania pod kątem różnych wirusów (m.in. grypy H1N1). Oprócz wspomnianych Klarty, Electroluxa czy Philipsa możemy polecić również:
Lifaair LA333 (cena: 3499 zł)
Ideal AP30 (cena: 1599 zł)

(39 oceniło, ocena: 4,56 na 5)

Ranking 127 oczyszczaczy

Testujemy.Oceniamy.Porównujemy.