Opinia lekarzy o oczyszczaczach i nawilżaczach powietrza – czy działają na alergie?

Filtracja powietrza jest często zalecana jako element przeciwdziałania objawom alergicznym u osób z przewlekłymi alergiami i chorobami układu oddechowego. W opublikowanym w 2020 roku artykule „Does air filtration work for cat allergen exposure?” autorzy zwracają uwagę, że stosowanie urządzeń z filtrami HEPA zmniejszyło stężenie alergenu białka kociego w powietrzu, powodując poprawę wczesnej i późnej reakcji astmatycznej o 60%. Zdaniem wielu osób ze środowiska medycznego oczyszczanie powietrza działa, choć rezultaty mogą być widoczne dopiero po pewnym czasie.

Spis treści

1. Oczyszczacz powietrza – skutecznie usunie alergeny z powietrza
1.1. Oczyszczacz powietrza a alergia – głosy za
1. 2. Oczyszczacz powietrza a alergia – głosy przeciw
2. Co powinien posiadać skuteczny oczyszczacz powietrza na alergię?
3. Co oprócz oczyszczaczy? Jak radzić sobie z alergią?

Oczyszczacz powietrza – skutecznie usunie alergeny z powietrza. Gorzej poradzi sobie z tymi w wykładzinach i na meblach.

Wielu lekarzy z Polski i zagranicy zgodnie twierdzi, że oczyszczacz powietrza z filtrami HEPA pomaga pozbyć się z otoczenia pyłów zawieszonych, pyłków roślin, alergenów odzwierzęcych czy zarodników pleśni i grzybów.

Urządzenia tego typu mogą pochwalić się dużą skutecznością w usuwaniu drobinek kilkadziesiąt razy mniejszych od średnicy ludzkiego włosa, które dryfują w powietrzu, podrażniając nasze układy oddechowe. Skuteczność ta jednak spada, gdy mamy do czynienia np. z roztoczami czy alergenami zwierząt ukrytymi w materacach, czy dywanach.

Dodatkowo należy mieć świadomość, iż oczyszczanie powietrza z alergenów to proces długotrwały, który nie zrealizuje się w ciągu kwadransa od włączenia oczyszczacza. Białko Fel d 1 (białko zawarte w ślinie kotów) może utrzymywać się w mieszkaniu przez wiele miesięcy po zniknięciu z niego zwierzaka, o czym piszą w swojej pracy Al-Tamprouri C. i wsp.

Oczyszczacz powietrza a alergia – głosy za

• Eggleston i wsp. wykazali w badaniu randomizowanym na dwóch grupach użytkowników, że stosowanie oczyszczaczy powietrza z filtrami HEPA zmniejszyło ilość pyłów zawieszonych PM10 w domach – o 30% po 6 mies. i o 39% po 12 mies., podczas gdy w domach kontrolnych stężenia PM10 rosły. 
• W badaniu Sulser i wsp. na przestrzeni lat 1999-2000, w którym udział wzięły dzieci z objawami alergii na psy i koty, naukowcy stwierdzili znacznie lepszą jakość snu (mniej chrapania, płynniejszy sen), jak i zmniejszenie nadreaktywności oskrzeli.
• Pedroletti i wsp. zaprosili do badania 22 astmatyków, z których wszyscy byli również alergikami na psy i koty, zaś 76% uczestników było również uczulonych na pyłki roślin i roztocza kurzu domowego. W randomizowanym badaniu zaobserwowano zwiększenie wydolności oddechowej w badaniu spirometrii, jak i poprawę w zakresie stężenia tlenku azotu w grupie oczyszczającej powietrze w sypialniach za pomocą urządzeń z filtrem HEPA.
• Dr Payel Gupta, adiunkt profesora klinicznego, specjalizujący się w alergologii i immunologii, pracujący w szpitalach w Nowym Jorku: „Oczyszczacze powietrza pomagają usunąć z powietrza pyłki, naskórek zwierzęcy, zarodniki pleśni i inne alergeny występujące w pomieszczeniach”
• Dr Clifford W. Bassett, autor książki „The New Allergy Solution”, założyciel nowojorskiego towarzystwa opieki nad alergikami i astmatykami poleca stosowanie oczyszczaczy powietrza: „Jako alergolog i specjalista w dziedzinie astmy, wiele razy polecałem oczyszczacze powietrza moim pacjentom, pomagają one zmienić środowisko i bardzo dobrze uzupełniają leczenie astmy i alergii”. 
• Dr Purvi Parikh poleca stosowanie oczyszczaczy powietrza w miejscach, gdzie mamy do czynienia z dużą wilgotnością i ogniskami pleśni.
  Ze swojej strony rekomendujemy w takich przypadkach również osuszacze powietrza.

Oczyszczacz powietrza a alergia – głosy przeciw

• W badaniu przeprowadzonym w 2011 roku oczyszczacze z filtrami HEPA przynosiły kliniczne korzyści dla pacjentów. Ich działanie było jednak widoczne tylko w obrębie pojedynczych pomieszczeń.
• Odwołuje się do tego między innymi dr David R. Stukus, który uważa, że „oczyszczacze powietrza filtrują powietrze tylko w bardzo ograniczonych przestrzeniach w domu, co automatycznie zmniejsza ich atrakcyjność”.
• Oprócz tego Dr Stukus jest zdania, iż „oczyszczacze nie radzą sobie zbyt dobrze z zewnętrznymi alergenami pyłowymi i mają ograniczoną przydatność w przypadku alergenów występujących wewnątrz, które często osiadają na wykładzinach i meblach, przebywając krótko w powietrzu. Należy również pamiętać o regularnej wymianie filtrów, co rodzi koszty”.

Co powinien posiadać skuteczny oczyszczacz powietrza na alergię?

1. Skuteczny zestaw filtrów

• Filtr HEPA (klasy od E11 do H14) –  odpowiada za fizyczne zatrzymywanie mikrocząstek zanieczyszczeń: pyłków roślin, roztoczy kurzu domowego czy alergenów zawartych w białkach zwierząt. Oferowane na rynku filtry HEPA gwarantują od 95 do aż 99,97% skuteczności w zatrzymywaniu cząsteczek o wielkości 0,3 µm (najtrudniejszych do wychwycenia). W przypadku mniejszych i większych cząsteczek, np. ok. 5 μm (tyle z reguły mają cząsteczki, na których przenoszone jest białko Fel d 1 z kociej śliny), skuteczność ta sięga blisko 100%.
• Filtr węglowy –  skuteczny w usuwaniu zarówno drażliwych zapachów (np. z kuwety zwierząt), jak i szkodliwych substancji gazowych (np. formaldehydu czy acetonu), które podrażniają układ oddechowy
• Filtr wstępny – wychwytuje większe cząstki, np. kłęby kurzu czy sierść zwierząt. W zdecydowanej większości filtr wstępny ma formę siatki, występującej osobno lub zintegrowanej z pozostałymi filtrami

2. Odpowiednią wydajność oczyszczania, dopasowaną do powierzchni

Podstawowym założeniem każdego oczyszczacza powietrza jest efektywna filtracja powietrza w pomieszczeniu. Za pomocą wbudowanego wentylatora, urządzenie wznieca ruch powietrza w pomieszczeniu, kierując zawarte w nim mikrocząsteczki w stronę oczyszczacza. Tam zaś zostają skutecznie uwięzione na w.w. filtrach.

Aby oczyszczacz efektywnie przefiltrował powietrze w pomieszczeniu, musi wymienić je min. 3 razy w ciągu godziny. W celu łatwiejszego dopasowania oczyszczacza do posiadanej powierzchni, producenci oczyszczaczy podają informacje o wydajności oczyszczania (współczynniku CADR), a więc objętości powietrza (w m³), którą urządzenie jest w stanie przefiltrować w ciągu 1h. 

Szacując optymalną wydajność, wystarczy policzyć objętość docelowego pomieszczenia, w którym ma stanąć oczyszczacz, a następnie pomnożyć tę wartość przez 3, by uzyskać minimalną wydajność oczyszczania. Dokonując ostatecznego wyboru, warto jednak kupić oczyszczacz o nieco większej wydajności, gdyż dzięki temu urządzenie rzadziej będzie zmuszone do pracy w najwyższych obrotach. 

3. Jonizator powietrza (opinia lekarzy)

Jonizatory powietrza uwalniają jony tlenu i wodoru o przeciwnych ładunkach. Te zaś dążą w powietrzu do połączenia się i stworzenia cząsteczki wody. Silnie reaktywne rodniki hydroksylowe OH przyczepiają się do cząsteczek zanieczyszczeń, wyciągając z nich brakujący atom wodoru i destabilizując ich strukturę molekularną. 

Tyle w teorii. W praktyce jednak samo jonizowanie powietrza nie wystarcza, by pozbyć się alergenów. Najlepiej sprawdza się w połączeniu z mechaniczną filtracją powietrza (np. filtr HEPA, filtr wstępny), przyśpieszając proces usuwania alergenów z powietrza.

Niewiele znajdziemy jednak informacji na temat opinii lekarzy o jonizatorach powietrza. Temat ten był przez lata badany przez różnych naukowców. Wśród najnowszych badań znajdziemy to przeprowadzone na świnkach morskich przez szwedzkich naukowców z Wydziału Wirusologii Molekularnej Departamentu Medycyny Klinicznej i Eksperymentalnej Uniwersytetu Medycznego w Linköping. Jonizacja powietrza zapobiegła infekcji u wszystkich 4 świnek, przyczyniając się do zmniejszenia stężenia kaliciwirusów, rotawirusów i wirusów grypy w pomieszczeniu. 

Dr Mirjam Levstik Bravničar dowodzi również, że zwiększenie stężenia jonów ujemnych prowadzi do obniżenia zawartości histaminy w organizmie i łagodniejszych objawów alergii.

4. Oczyszczacz i nawilżacz powietrza w opinii lekarzy?

Oczyszczacz i nawilżacz powietrza w opinii lekarzy? Opinia lekarzy o nawilżaczach powietrza jest w większości pozytywna. Zdecydowanie polecają oni używanie nawilżaczy ewaporacyjnych lub parowych, które nie uwalniają do powietrza związków mineralnych zawartych w wodzie. Nie można tego powiedzieć o nawilżaczach ultradźwiękowych, dlatego w przypadku tych urządzeń zalecana jest ostrożność, gdyż długo emitowany biały pył może podrażniać drogi oddechowe i powodować bóle głowy.

Wybierając nawilżacz powietrza, możemy zdecydować się na zakup oddzielnego urządzenia lub oczyszczaczy powietrza 2w1 (z wbudowanym zbiornikiem na wodę i filtrem ewaporacyjnym). To drugie rozwiązanie polecamy zwłaszcza osobom, które zmagają się przede wszystkim z niską wilgotnością. Oczyszczacze z nawilżaczem Sharp czy Philips mają bowiem imponującą wydajność nawilżania, sięgającą nawet 600 ml/h.

Po więcej informacji zajrzyj do naszego artykułu „Oczyszczacz powietrza dla alergika – jaki wybrać?”

Medycy przestrzegają jednak przed nieprawidłową eksploatacją nawilżaczy, która może powodować rozwój bakterii zarodników pleśni. Przy regularnym korzystaniu pamiętajmy również o regularnym ich czyszczeniu i konserwacji. Za każdym razem, gdy urządzenie zużyje wodę, warto pozbyć się skroplonych resztek i przepłukać zbiornik. Warto również co 2-3 dni przepłukać filtr, a w przypadku gromadzenia się na nim kamienia z wody, moczyć filtr przez 15-30 minut w roztworze wody z kwaskiem cytrynowym.

A certyfikaty?

Producenci z reguły chętnie chwalą się tym, jakie atesty i certyfikaty zdobyły ich urządzenia. Często znajdziemy tam certyfikat mówiący o skuteczności w walce z alergenami (np. ECARF, BAF) albo bezpieczeństwie dla alergika (PTA), co pomoże w podjęciu ostatecznej decyzji. Nie powinien być to jednak wyznacznik, na podstawie którego rozważamy, bądź odrzucamy poszczególne urządzenia. Więcej na ten temat w artykule „Certyfikaty i atesty dla oczyszczaczy powietrza – o czym naprawdę świadczą i czy są niezbędne?„

Co oprócz oczyszczaczy? Jak radzić sobie z alergią?

• Aktywny tryb życia

Prof. Rafał Pawliczak z Katedry Alergologii, Immunologii i Dermatologii na Wydziale Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi zauważa, że zmiana trybu życia, polegająca na spędzaniu większej ilości czasu na świeżym powietrzu i aktywnym wypoczynku może ograniczyć rozwój chorób alergicznych. Co ciekawe, u niektórych sportowców (Robert Korzeniowski, Otylia Jędrzejczak), wykryto w dzieciństwie astmę oskrzelową i zalecono uprawianie sportu, co pozytywnie wpłynęło na stan zdrowia.

• Regularne porządki

Oczyszczacz powietrza świetnie poradzi sobie z cząsteczkami alergenów, które dryfują w powietrzu. Dzięki dużemu przepływowi powietrza będzie również w stanie wzniecić w górę sporo drobinek, które opadły na powierzchnię mebli czy podłóg. Wiele z nich jednak wciąż pozostanie przyczepione do powierzchni kanapy, biurka czy półki. Dlatego pamiętajmy o regularnym sprzątaniu zarówno podłóg, jak i meblowych zakamarków.

• Ograniczenie wstępu zwierząt do sypialni

Dla wielu trudny krok. Warto jednak pamiętać, iż nawet gdy nie jesteśmy uczuleni na białka Fel d 1 czy Canf5, to nasi czworonożni przyjaciele mogą przenosić na swoim futrze roztocza kurzu domowego czy pyłki roślin.

Źródła:

1. Eggleston PA, Butz A, Rand C, et al. Home environmental intervention in inner-city asthma: a randomized controlled clinical trial. Ann Allergy Asthma Immunol. 2005 Dec;95(6):518-24. doi: 10.1016/S1081-1206(10)61012-5. PMID: 16400889. Dostęp do wersji internetowej: 28.06.2022. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16400889/
   
2. Pedroletti C, Millinger E, Dahlén B, Söderman P, Zetterström O. Clinical effects of purified air administered to the breathing zone in allergic asthma: a double-blind randomized cross-over trial. Respiratory Medicine. 2009;103(9):1313–9. doi: 10.1016/j.rmed.2009.03.020. Dostęp do wersji internetowej: 28.06.2022. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19443189/
   
3. Schlinger, A. 8 Air Purifiers for Better Air Quality, According to Allergists. Blog The Healthy 2022.03.08. Dostęp do wersji internetowej: 27.06.2022. https://www.thehealthy.com/allergies/allergist-approved-air-purifiers
   
4. Shiffer, E. Do Air Purifiers Really Work? We Asked Doctors. Blog Parents. 2020.06.05. Dostęp do wersji internetowej: 27.06.2022. https://www.parents.com/health/allergies/seasonal/do-air-purifiers-really-work-we-asked-immunologists/
   
5. Sublett JL. Effectiveness of air filters and air cleaners in allergic respiratory diseases: a review of the recent literature. Curr Allergy Asthma 2011;11(5):395-402. doi: 10.1007/s11882-011-0208-5. Dostęp do wersji internetowej: 28.06.2022. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3165134/#CR32
   
6. Sulser C, Schulz G, Wagner P, Sommerfeld C, Keil T, Reich A, Wahn U, Lau S. Can the use of HEPA cleaners in homes of asthmatic children and adolescents sensitized to cat and dog allergens decrease bronchial hyperresponsiveness and allergen contents in solid dust? Int Arch Allergy Immunol. 2009;148(1):23-30. doi: 10.1159/000151502. PMID: 18716400Dostęp do wersji internetowej: 28.06.2022. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18716400/
   
7. Wieczfińska J, Pawliczak R. The impact of commercially available air purifiers on bronchial asthma and allergy symptoms. Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology. 2022;9(1):49-54. doi:10.5114/pja.2022.114396. Dostęp do wersji internetowej: 27.06.2022. https://www.termedia.pl/The-impact-of-commercially-available-air-purifiers-on-bronchial-asthma-and-allergy-symptoms,123,46571,0,1.html 

Zobacz ranking oczyszczaczy powietrza >>