Oczyszczanie powietrza w domu

Maj to trudny miesiąc dla osób zmagających się z alergią na pyłki. W tym czasie rozpoczyna się bowiem intensywne pylenie traw, będących popularnym i silnym alergenem.

Problemy sprawia także kilka innych gatunków roślin. Sprawdź, co pyli w maju i jak chronić swój dom przed pyłkami.

W skrócie

• W maju pylą trawy, które silnie uczulają. Popularni przedstawiciele tej grupy to m.in. żyto, wiechlina łąkowa i wyczyniec łąkowy.
• W maju kwitnie też wiele drzew. Niektóre z nich uczulają częściej (np. brzoza), inne sporadycznie (np. sosna).
• Spośród pozostałych roślin kwitnących w maju dla alergików problematyczne mogą być przede wszystkim babka lancetowata, szczaw, rzepak i pokrzywa.
• Najlepszy sposób na ochronę domu przed pyłkiem roślinnym to oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA o wydajności odpowiedniej do powierzchni pomieszczenia.

Pylenie traw w maju

W Polsce rośnie około 300 gatunków traw, natomiast na całym świecie jest ich jakieś 12 000. Szczególnie popularne w naszym kraju są:

• wyczyniec łąkowy,
• tymotka łąkowa,
• tymotka wonna,
• kupkówka pospolita,
• wiechlina łąkowa,
• rajgras,
• kostrzewa czerwona,
• życica trwała.

Do traw zaliczamy również zboża. W maju poważnym problemem dla alergików staje się pylenie żyta.

W alergologii trawy traktowane są jako jedna grupa, bez podziału na gatunki, ze względu na duże podobieństwo uczulających białek.

Trawy pylą długo, ponieważ niektóre zaczynają kwitnienie już w kwietniu, natomiast zakończenie pylenia następuje we wrześniu. Jednak najwięcej pyłków traw znajduje się w powietrzu pomiędzy majem a lipcem.

Objawy alergii na pyłki traw

Alergia na trawy zazwyczaj daje pierwsze objawy u nastolatków i młodych dorosłych. U uczulonych w wyniku kontaktu z pyłkiem występują:

• obfity wyciek z nosa,
• kichanie,
• swędzenie nosa i gardła,
• zatkanie nosa,
• swędzenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu,
• obrzęk powiek.

U niektórych alergików pojawiają się dodatkowo takie dolegliwości jak uczucie zmęczenia i ból głowy.

W przypadku astmatyków przy bardzo wysokim stężeniu pyłku dochodzi do nasilenia objawów astmy. Przejawia się to dusznością, uczuciem ucisku w klatce piersiowej, świszczącym oddechem i kaszlem.

Pylenie drzew w maju

Druga grupa roślin pylących w maju to drzewa. W maju przyczyną występowania reakcji alergicznych mogą być przede wszystkim:

Platan

Platan to rozłożyste drzewo o wysokości do 35 m. Jego kwiaty mają postać kulek występujących pojedynczo lub w grupie na długiej szypule.

W Polsce najbardziej popularny jest platan klonolistny. Można go spotkać w wielu parkach, zwłaszcza w zachodniej części kraju.

Dąb

W Polsce występują naturalnie dwa gatunki dębów: szypułkowy i bezszypułkowy. Niekiedy można się natknąć na informację o obecności trzeciego gatunku, dębu omszonego, który rośnie wyłącznie w Bielinku nad Odrą.

Średnica ziarna wynosi 27–28 μm. Głównym alergenem jest Que a 1.

Pyłek dębu potrafi osiągać wysokie stężenia (od kilkuset do 1 000 z/m³ , a średnio od 150 do 500 z/m³ ), natomiast objawy alergiczne występują przy stężeniu 80 ziaren na 1m³ powietrza.

Poniższa tabela prezentuje, jak prezentowało się stężenie pyłku dębu w kilku polskich miastach w 2003 r.

Buk

W Polsce występuje naturalnie jeden gatunek buka – buk zwyczajny. Osiąga on wysokość do 30 m i charakteryzuje się szeroką, gęstą koroną. Kwitnie od końca kwietnia do początku maja.

Buk nie należy do najpopularniejszych alergenów, lecz bywa przyczyną reakcji alergicznych. Pierwsze objawy u osób uczulonych występują przy stężeniu pyłku przekraczającym 80 ziaren na m³ powietrza.

Pylenie sosny

Alergię na pyłek sosny diagnozuje się rzadko, ale warto mieć na uwadze fakt, że drzewo to może uczulać. Ewentualne objawy są typowe dla uczuleń pyłkowych.

Sosny produkują duże ilości pyłku, ponieważ każdy kwiat jest w stanie uwolnić pond 150 tysięcy ziaren. Żółty nalot, który pojawia się w maju na dachach budynków i samochodów to właśnie pyłek tego drzewa.

Świerk

Podobnie jak w przypadku innych drzew iglastych świerk uczula rzadko, jednak alergia na niego jest możliwa.

W Polsce występuje naturalnie wyłącznie świerk pospolity. Można go spotkać głównie na terenach górskich i podgórskich oraz na Mazurach. Osiąga wysokość do 55 m.

Pylenie brzozy

W maju stężenie pyłku brzozy w powietrzu jest już niższe niż w kwietniu, jednak ze względu na silne właściwości uczulające drzewo to wciąż stanowi dla alergików problem.

W Polsce występuje 7 gatunków brzozy, a najbardziej popularne są brzoza brodawkowata, czarna i omszona.

Główny alergen brzozy to białko z rodziny profilin Bet v1. Podczas pylenia kwiatostany mają barwę żółtobrązową, a każdy z nich może wytworzyć nawet 5 milionów ziaren pyłku.

Przy stężeniu 80 ziaren pyłku brzozy w 1 m³ powietrza objawy uczulenia występują już u większości alergików.

Objawy alergii na pyłek drzew

U alergików uczulonych na drzewa pylące w maju występują symptomy charakterystyczne dla alergii pyłkowych, czyli:

• wodnisty wyciek z nosa,
• niedrożność nosa,
• kichanie,
• zaczerwienienie, swędzenie i łzawienie oczu,
• świąd nosa i gardła.

Ponadto u astmatyków może dojść do nasilenia objawów tej choroby.

Inne rośliny pylące w maju

Trawy i drzewa to nie jedyny majowy problem alergików. Co pyli w maju poza nimi? Wiele roślin, lecz jeśli chodzi o właściwości uczulające, szczególnie ważne są cztery gatunki.

Babka

W Polsce występuje kilka gatunków babki, jednak najsilniejsze właściwości uczulające ma babka lancetowata. Kwitnie w maju i czerwcu.

To popularny alergen, ponieważ pozytywne odczyny skórne pojawiają się nawet u 26% osób poddawanych testom alergicznym.

Kwiaty babki lancetowatej mają długość do 3 cm, podczas gdy kwitnąca latem babka zwyczajna ma kwiaty o długości do 15 cm.

Szczaw

Wyróżnia się 25 gatunków szczawiu, natomiast w Polsce występuje głównie szczaw zwyczajny. Rośnie na glebach żyznych, bogatych w azot i kwitnie w maju oraz czerwcu.

W miastach stężenie pyłku szczawiu w powietrzu jest niskie, natomiast wyższe odnotowuje się na terenach podmiejskich, w pobliżu łąk.

Pokrzywa

W przypadku pokrzywy dodatnie odczyny skórne pojawiają się blisko u 1/4 pacjentów poddawanych testom alergicznym. Jednak zwykle są one bardzo słabo nasilone.

Pyłek pokrzywy rzadko daje objawy kliniczne, ale warto wiedzieć, że może uczulać, a kwitnienie pokrzywy rozpoczyna się właśnie w maju.

Najczęściej spotykany gatunek pokrzywy to pokrzywa zwyczajna. Jej łodyga osiąga wysokość do 1,5 m. Kwiaty są niewielkie, zebrane w zwisające grona.

Pylenie rzepaku

Przyczyną reakcji uczuleniowych w maju może być również rzepak. To roślina popularna w Polsce, wytwarzająca duże ilości pyłku.

Objawy alergii

Uczulenie na babkę, pokrzywę, szczaw i rzepak daje takie same objawy, które nie różnią się od symptomów innych alergii pyłkowych. U alergików występują zatem:

• świąd nosa,
• wodnisty wyciek z nosa,
• niedrożność nosa,
• zaczerwienienie, swędzenie i łzawienie oczu,
• kichanie.

U astmatyków w wyniku ekspozycji na uczulające pyłki może też dojść do nasilenia objawów astmy.

Oczyszczacz powietrza na pyłki

Unikanie spacerów w pobliżu pylących roślin nie wystarczy, aby uniknąć kontaktu z alergenami. Pyłki są lekkie, dlatego rozprzestrzeniają się na dużych obszarach i trafiają do wnętrz budynków. W domu najlepszą ochronę przed nimi zapewni dobry oczyszczacz powietrza.

5 dobrych oczyszczaczy powietrza na pyłki

2 ważne cechy dobrego oczyszczacza na pyłki

Dwie najważniejsze cechy dobrego oczyszczacza powietrza na pyłki to:

1. Wydajność dostosowana do powierzchni pomieszczenia. Na każde 10 m² powinno przypadać minimum 80 m³/h wydajności (CADR), ale lepiej, aby było to więcej.
2. Obecność filtra HEPA, który jest najskuteczniejszy w zatrzymywaniu pyłków i innych alergenów.

Więcej informacji o oczyszczaczu powietrza na alergię przeczytasz w artykule: Oczyszczacz powietrza dla alergików – jaki wybrać?

Źródła

1. Małgorzata Skoczylas-Kouyoumdjian, Pylenie traw – jak sobie z radzić z alergią na pyłki traw, medicover.pl.
2. Piotr Rapiejko, Co nas uczula? alergologczestochowa.pl
3. Piotr Rapiejko, Alergeny pyłku dębu, journalsmededu.pl
4. Piotr Rapiejko, Alergeny pyłku buka, journalsmededu.pl
5. Izabela Ośródka, Co pyli w maju? Rośliny, które mogą wywołać alergię, apteline.pl
6. Tomasz Maćkowiak, Świerk – symbol świąt Bożego Narodzenia, poznan.lasy.gov.pl
7. Kalendarz pylenia cz. 3 Brzoza, alergiczne.info
8. Pyłek babki, pylenia.pl
9. Piotr Rapiejko, Pyłek szczawiu, odetchnijspokojnie.pl
10. Piotr Rapiejko, Pyłek pokrzywy, odetchnijspokojnie.pl

Kwiecień to czas, w którym pylą przede wszystkim trawy, lecz w cieplejszych częściach częściach kraju w powietrzu mogą już pojawiać się pyłki traw.

W skrócie

• W kwietniu nadal pylą głównie drzewa, w tym silnie uczulające brzoza, dąb i leszczyna.
• Pod koniec miesiąca w powietrzu zaczynają pojawiać się pyłki traw i rzepaku.
• Alergicy powinni używać oczyszczacza powietrza z filtrem HEPA, który bardzo dobrze radzi sobie z wychwytywanie pyłków roślinnych i innych alergenów.

Pylenie brzozy

Jednym z najsilniejszych kwietniowych alergenów jest pyłek brzozy. To drzewo dość popularne w Polsce, zwłaszcza w lasach. Występuje u nas 7 gatunków brzozy, a najbardziej rozpowszechnione są rzoza brodawkowata, brzoza czarna i brzoza omszona. Brzoza pyli od marca do maja, lecz to właśnie w kwietniu stężenie pyłku jest najwyższe.

Główny alergen brzozy to Bet v1. Kwiatostany są początkowe żółte, a potem zmieniają barwę na żółtorbązową. U większości alegików objawy występują przy stężeniu 80 ziaren pyłku brzozy w 1 m³ powietrza.

Jeden kwiat brzozy może wytworzyć ponad 20 tysięcy ziaren pyłku, natomiast z jednego kwiatostanu powstaje do 5 milionów ziaren.

Objawy alergii na pyłek brzozy obejmują:

• świąd nosa i kichanie,
• wyciek z nosa,
• niedrożność nosa,
• łzawienie, zaczerwienienie i pieczenie spojówek oczu,
• świszczący oddech,
• kaszel,
• nasilenie objawów astmy u chorych na nią.

Pylenie dębu

Przyczyną reakcji alergicznych w kwietniu bywa również pyłek dębu. W Polsce występują dąb szypułkowy i bezszypułkowy, przy czym ten pierwszy kwitnie około 2 tygodni przed drugim. Najwyższe poziomy pyłku w powietrzu odnotowuje się w parkach i na terenach podmiejskich, jednak w ostatnich latach jest go coraz więcej także w aglomeracjach miejskich.

Głównym alergenem dębu jest Que a 1. U większości uczulonych objawy alergiczne występują przy stężeniu 80 ziaren na 1m³ powietrza. Ziarno ma średnicę 27–28 μm.

Poniższa tabela prezentuje czas trwania sezonu pylenia i maksymalne stężenie pyłku dębu w kilku miastach Polski w 2003 r.

Objawy alergii na pyłek dębu są typowe dla uczuleń pyłkowych, a więc obejmują:

• nieżyt nosa,
• świąd nosa i kichanie,
• wodnisty katar,
• zaczerwienienie, pieczenie i łzawienie śluzówki oczu,
• świszczący oddech,
• swędzenie gardła,
• kaszel,
• zaostrzenie objawów astmy u osób zmagających się z tym schorzeniem.

Pylenie wierzby

Od marca do kwietna pyli wierzba, przy czym najtrudniejszy dla alergików jest przełom marca i kwietnia, ponieważ to właśnie wtedy odnotuje się najwyższe stężenia pyłku. Jeśli charakterystyczne dla tego drzewa białe kotki pokrywają się żółtym pyłkiem, to znak, że alergicy powinni trzymać się od niego z daleka.

Z 26 gatunków wierzby występujących w Polsce najbardziej rozpowszechnione są wierzba biała (inaczej płacząca) purpurowa, krucha, wicowa, szara, wiklina i iwa.

Objawy alergii są typowe dla innych uczuleń pyłkowych, tak więc występują przede wszystkim podrażnienie błony śluzowej nosa i oczu, co skutkuje m.in. katarem, kichaniem, zaczerwienieniem oczu.

Pylenie jesionu

W kwietniu pyli także jesion, który jest dość częstym alergenem. W Polsce naturalnie występuje wyłącznie jesion wyniosły, którego można spotkać głównie w wilgotnych lasach oraz przy drogach.

Głównym alergenem jesionu jest Fra e 1, któy wykazuje duże podobieństwo do alergenu oliwki Ole e 1, co oznacza możliwość występowanie reakcji krzyżowych.

Bliższe informacje na temat okresu pylenia i stężenia pyłku jesionu w poszczególnych miastach Polski prezentuje poniższa tabela:

Objawy alergii na pyłek jesionu to:

• swędzenie i łzawienie oczu,
• katar, zatkanie nosa,
• kichanie,
• świszczący oddech,
• kaszel, napady astmy (u osób chorujących na nią).

Pylenie topoli

Topola nie jest częstym alergenem, lecz zdarza się, że uczula. Warto o tym pamiętać, ponieważ ze względu na szybki wzrost drzewo jest dość popularne. W Polsce występują topola biała, czarna i osika.

Najczęstsze objawy alergii na pyłek topoli to katar, świąd nosa i jego niedrożność, kichanie, podrażenienie spojówek oczu.

Pylenie leszczyny

Leszczyna to jedna z najwcześniej pylących roślin w Polsce. Jej pyłek pojawia się w powietrzu już w lutym i chociaż w kwietniu jest go niewiele, to alergicy powinni zachować ostrożność. Leszczyna jest bowiem jednym z najsilniejszych alergenów. W Polsce najpopularniejsza jest leszczyna pospolita.

Cor a 1, należący do rodziny białek PR-10. Alergeny mają postać zółtych pręcików o długości około 5 cm i są zgrupowane po 2-4 sztuki. U niektórych uczulonych dolegliwości alergiczne mogą pojawić się przy stężeniu 35 ziaren na 1 m³, natomiast przy stężeniu 80 ziaren na m³ występują już u wszystkich alergików.

Pyłek leszczyny rzadko powoduje niedrożność nosa i objawy ze strony górnych dróg oddechowych, natomiast zazwyczaj pojawiają się świąd nosa i kichanie, wodnisty wyciek z nosa, zaczerwienienie, łzawienie i pieczenie oczu.

Pylenie olchy

Jeśli chodzi o olszę, to sytuacja wygląda podobnie, jak z leszczyną. Rozpoczyna pylenie w lutym, a w kwietniu już je kończy, lecz pyłek ma silne właściwości uczulające. W Polsce występują głównie olcha czarna, szara i zielona.

Kwiatostany mają długość 6-12 cm i są zółte w środku oraz czerwonobrązowe na brzegach. Główne alergeny stanowią Aln g1, czyli białko z rodziny PR-10 i Aln g4 z grupy polkalcyn. Wszyscy uczuleni odczuwają dolegliwości przy stężeniu 85 ziaren na m³, natomiast u niektorych występują one już wtedy, gdy stęzenie to wynosi 45 ziaren na m³.

Symptomy alergii są charakterystyczne dla uczuleń pyłkowych, czyli obejmują:

• świąd nosa i kichanie,
• wodnisty katar,
• niedrożność nosa,
• zaczerwienienie, pieczenie i łzawienie oczu,
• świszczący oddech,
• nasilenie objawów astmy u osób chorych na nią.

Pylenie wiązu

Pyłek wiązu nie powoduje aż tak silnych objawów alergicznych jak olcha czy brzoza, lecz alergia na niego nie należy do rzadkości. W Polsce naturalnie występują wiąz szypułkowy, wiąz górski oraz wiąz polny.

Objawy uczuleniowe nie różnią się od typowych symptomów alergii pyłkowej, czyli obejmują m.in. nieżyt nosa, katar, podrażnienie spojówek oczu.

Pylenie traw w kwietniu

Pod koniec kwietnia pylenie rozpoczynają trawy. Prawdziwym problemem dla alergików stają się dopiero w maju, jednak podczas kwietniowych spacerów warto już zachować ostrożność, zwłaszcza jeśli przebywa się w cieplejszych regionach Polski.

Wśród najwcześniej kwitnących gatunków znajduje się wyczyniec łąkowy, który występuje w lasach i na łąkach, lecz często bywa wykorzystywany również w przydomowych ogrodach.

Pylenie rzepaku w kwietniu

Szczytowym sezonem pylenia rzepaku jest maj, jednak roślina ta często pyli już pod koniec kwietnia. Warto o tym pamiętać, ponieważ rzepak uczula dość często. Osoby zmagające się z alergią na pyłek nie powinny uważać na miód rzepakowy, ponieważ prawdopodobnie spożycie go również spowoduje wysępienie reakcji uczuleniowej.

Pylenie grzybów pleśniowych

Poza roślinami w kwietniu pylą także grzyby pleśniowe. Wiosną wzrasta aktywność silnie uczulających grzybów cladosporium i alternaria. U uczulonych mogą pojawić się:

• świąd i kichanie,
• wodnisty katar,
• nieżyt nosa,
• świszczący oddech,
• duszności,
• napadowy kaszel,
• zmiany na skórze w postaci np. pokrzywki.

Oczyszczacz powietrza na pyłki

W uniknięciu kontaktu z uczulającymi pyłkami pomoże oczywiście dobry oczyszczacz powietrza. Przedstawiamy pięć ciekawych propozycji, w tym jeden oczyszczacz z funkcją nawilżania.

5 top oczyszczaczy na wiosenne pyłki

Cechy dobrego oczyszczacza dla alergika

Dobry oczyszczacz powietrza na pyłki powinien spełniać przede wszystkim dwa warunki:

• Być wyposażony w filtr HEPA. To właśnie ta technologia zapewnia najlepszą ochronę przed pyłkami i innymi alergenami. Nie zastąpią jej jonizacja czy filtr wstępny, które mogą jednak pełnić funkcje pomocnicze.
• Wyróżniać się wydajnością odpowiednią dla pomieszczenia, w którym będzie pracować. Minimalne zapotrzebowanie na wydajność (CADR) można poznać poprzez pomnożenie metrażu pokoju przez 8. Jednak warto wybierać urządzenia, które zapewniają jeszcze lepszą relację wydajności do powierzchni, aby możliwe było efektywne oczyszczanie bez częstego używania wysokich prędkości, które bywają hałaśliwe.

Ponadto warto uwzględnić:

• Głośność pracy – ponieważ urządzenie nie powinno zakłócać komfortu. Do sypialni najlepiej wybrać oczyszczacz, który w niskiej prędkości generuje poniżej 30 dB. W innych pomieszczeniach może to być kilka dB więcej.
• Koszty użytkowania – będzie je trzeba ponosić przed cały okres użytkowania oczyszczacza. Są uzależnione od ceny i żywotności filtrów wymiennych oraz od zużycia prądu.
• Obecność pożądanych funkcji – w oczyszczaczach można znaleźć np. sterowanie wi-fi, jonizację, funkcję nawilżania powietrza. Warto zastanowić się, których najbardziej się potrzebuje i znaleźć oferujące je urządzenie.

Źródła

1. Kalendarz pylenia cz. 1 Leszczyna, alergiczne.info
2. Kalendarz pylenia cz. 2 Olcha, alergiczne.info
3. Olsza czarna, drzewa.nk4.netmark.pl
4. Piotr Rapiejko, Pyłek Olszy, mp.pl
5. Piotr Rapiejko, Pyłek leszczyny mp.pl
6. Piotr Rapiejko, Pyłek topoli, mp.pl
7. Kalendarz pylenia cz. 4 Topola, alergiczne.info
8. Kinga Lis, Czas na bazie – wierzbowe kotki, strefaalergii.pl
9. Grzegorz Falkowski, Polskie wierzby, czyli krótka charakterystyka rodzaju. portalkomunalny.pl
10. Pyłek jesionu, odetchnijspokojnie.pl
11. Piotr Rapiejko, Alergeny pyłku dębu, journalsmededu.pl
12. Pyłek jesionu, alergen.info.pl
13. Małgorza Puc et al., Pyłek jesionu w powietrzu wybranych miast Polski w roku 2008, rju.edu.pl
14. IgE sp. T8 Wiąz, medica.radom.pl

FAQ, czyli najczęstsze pytania o pylenie w kwietniu

Filtr HEPA to podstawa dobrego oczyszczacza powietrza zarówno na smog, jak i na alergię. Odgrywa on ważną rolę w procesie oczyszczania powietrza, a na jego dokładną skuteczność wpływa kilka czynników. Przedstawiamy zastosowanie technologii HEPA, klasyfikację filtrów oraz inne ważne informacje na ich temat.

Continue Reading

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) to związki, które występowały w środowisku naturalnym od zawsze. Jednak działalność człowieka doprowadziła do znacznego wzrostu ich stężenia.

Do naszych organizmów trafiają wraz ze wdychanym tlenem oraz drogą pokarmową. W powietrzu nośnikiem tych rakotwórczych związków są pyły zawieszone, co determinuje sposób ich eliminacji.

Z naszego artykułu dowiesz się:

1. Czym są WWA (węglowodory aromatyczne)?

2. Przykłady węglowodorów aromatycznych

3. Źródła WWA

4. Węglowodory aromatyczne w powietrzu czyli WWA a smog

5. Węglowodory aromatyczne w żywności

6. WWA – normy w żywności

7. Szkodliwość węglowodorów aromatycznych (WWA)

8. Czy oczyszczacz powietrza usuwa WWA?

Czym są WWA?

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, nazywane są także policyklicznymi węglowodorami aromatycznymi (w skrócie WWA lub PAH od angielskiej nazwy polycyclic aromatic hydrocarbons).

To grupa, która obejmuje obecnie około 100 (a według innych źródeł 200 węglowodorów). Charakteryzuje się: dwa lub więcej skondensowanych pierścieni aromatycznych bez podstawnika czy heteroatomu.

W czystej postaci są to substancje stałe o właściwościach hydrofobowych i litofilnych. Wyróżniają się wysoką temperaturą topnienia i długim okres półtrwania w środowisku.

W zależności od liczby pierścieni aromatycznych WWA dzieli się na:

• ciężkie – zawierające pięć i więcej pierścieni,
• lekkie – złożone z nie więcej niż czterech pierścieni.

Te pierwsze są bardziej toksyczne od drugich, co nie oznacza jednak, iż lekkie WWA nie stanowią dla człowieka zagrożenia.

Nie bez znaczenia jest również fakt, iż według licznych badań wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne nigdy nie występują w środowisku pojedynczo. Oznacza to, iż wysokie stężenie jednego związku z tej grupy jest równoznaczne z wysokim poziomem innych.

Budowa i właściwości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, a konkretnie obecność łańcucha aromatycznego, słaba rozpuszczalność w wodzie i niska prężność pary sprawiają, że związki te występują w środowisku głównie na powierzchni stałych cząstek.

Przykłady węglowodorów aromatycznych

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne to dość duża grupa, ale w środowisku najbardziej rozpowszechnionych jest 17 z nich:

• Acenaften (C12H10),
• Acenaftylen (C12H8),
• Fluoren (C13H10),
• Antracen (C14H10),
• Fenantren (C14H10),
• Fluoranten (C16H10),
• Piren (C16H10),
• Chryzen (C18H12),
• Benzo(a)antracen (C18H12),
• Benzo(a)piren (C20H12),
• Benzo(b)fluoranten (C20H12),
• Benzo(e)piren (C20H12),
• Benzo(k)fluoranten (C20H12),
• Benzo(j)fluoranten (C20H12),
• Dibenzo(a,h)antracen (C22H14),
• Benzio(g,h,i)perylen (C22H12),
• Indeno(1,2,3-cd)piren (C22H12).

Najlepiej przebadanym wielopierścieniowym węglowodorem aromatycznym jest benzopiren, który z racji swojej szkodliwości i rozpowszechniania stał się wyznacznikiem całej grupy PAH. Międzynarodowa agencja badań nad rakiem (IARC) w 1987 roku uznała BaP za główny ludzki kancerogen.

Źródła WWA

Źródła WWA możemy podzielić na naturalne oraz związane z działalnością człowieka. Do tej pierwszej grupy zaliczyć należy procesy hydrotermiczne, pożary lasów i wybuchy wulkanów, w wyniku których wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne były obecne w środowisku praktycznie od zawsze.

Jednak dopiero działania podejmowane przez człowieka doprowadziły do znacznego wzrostu ich stężenia. WWA wytwarzają się w wyniku:

• procesów spalania paliw kopalnianych,
• produkcji energii w elektrowniach i elektrociepłowniach,
• pracy pojazdów silnikowych,
• działalności przemysłowej, zwłaszcza przemysłu ciężkiego, koksowni, rafinerii i hut,
• palenia wyrobów tytoniowych,
• obróbki termicznej żywności poprzez wędzenie, grillowanie albo smażenie,
• spalania drewna (zwłaszcza iglastego),
• spalania śmieci.

Policykliczne węglowodory aromatyczne powstają na skutek niecałkowitego spalania wszystkich węglowodorów z wyjątkiem metanu.

Szacuje się, że w Polsce ponad 80% obecnych w powietrzu WWA pochodzi ze spalania paliw kopalnych. Istotną rolę w procesie ich powstawania odgrywają także transport oraz przemysł energetyczny i produkcyjny.

Wybierz oczyszczacz powietrza

Węglowodory aromatyczne w powietrzu czyli WWA a smog

Dopuszczalny poziom benzo(a)pirenu w powietrzu na terenie Europy wynosi do 1 ng/m³.

W Polsce poziom ten często jest przekroczony. Potwierdził to m.in. raport Europejskiej Agencji Środowiska z 2018 r.. Nasz kraj wypadł na tle pozostałych państw europejskich bardzo źle.

Źródło: Europejska Agencja Środowiska

Jak wpływa to na organizm człowieka? Warto przytoczyć tutaj słowa Andrzej Guła – prezesa Krakowskiego Alarmu Smogowego.

Mówi, iż mieszkaniec Krakowa w związku z wysokim stopniem zanieczyszczenia powietrza w tym mieście w ciągu roku przyjmuje dawkę benzo(a)pirenu odpowiadającą wypaleniu 2500 papierosów.

BaP nie jest oczywiście jedynym problemem, jeśli chodzi o policykliczne węglowodory aromatyczne w powietrzu, ale norma dla WWA nie została ustalona.

Dla lepszego zrozumienia sytuacji warto jednak wyjaśnić, iż według GIOŚ stężenie benzo(a)pirenu w ogólnym poziomie siedmiu monitorowanych związków z grupy WWA w 2022 r. wynosiło w Polsce około 18,3 %.

Monitorowanymi związkami były benzo(a)piren, benzo(a)antracen, benzo(b)fluoranten, benzo(j)fluoranten, benzo(k)fluoranten, indeno(1,2,3-cd)piren, dibenzo(a,h)antracen.

Nośnikiem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych są pyły zawieszone. Różnicę stanowi procentowy udział WWA w pyle zawieszonym, którego dokładna zawartość uzależniona jest od jego pochodzenia.

Główną przyczyną smogu w Polsce jest niska emisja, dlatego poziom WWA charakteryzuje sezonowa zmienność. Najwyższe stężenia odnotowywane są w sezonie grzewczym, natomiast najniższe latem.

Poniższy wykres prezentuje tę zależność na przykładzie wyników zarejestrowanych przez jedną z warszawskich stacji pomiarowych.

WWA w powietrzu w Polsce: tendencja spadkowa, ale nadal źle

Od 2020 r. w emisja wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w Polsce spada. Nadal jednak wytwarzamy więcej WWA niż inne kraje europejskie. Zmiany w tej kwestii na przestrzeni lat 1990-2021 prezentuje poniższy wykres.

Węglowodory aromatyczne w żywności

Do żywności wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne przedostają się kilkoma drogami. Rośliny pobierają je z gleby i wody, a także z powietrza, poprzez sorpcję zachodzącą na powierzchni liści. Zwierzęta natomiast przyjmują WWA wraz ze spożywanym pokarmem.

Stopień skażenia środowiska w miejscu upraw rolnych i hodowli ma zatem istotny wpływ na zawartość WWA w wytworzonej żywności.

Dodatkowy problem stanowią niektóre metody obróbki termicznej, a konkretnie wędzenie, grillowanie oraz smażenie. W próbkach grillowanej wołowiny zawartość BaP wynosiła 6 μg/kg, natomiast w smażonych stekach wołowych 4,15 μg/kg (średnio wysmażone) do 4,86 μg/kg (mocno wysmażone).

Kolejne badania potwierdziły, że na zawartość WWA wpływa sposób i czas obróbki termicznej oraz pochodzenie żywności. W przypadku grillowania najbezpieczniejsze okazały się grille elektryczne, natomiast najgorzej wypadły tradycyjne grille węglowe.

Średnie wyniki uzyskano podczas grillowania na węglu z zastosowaniem tacek aluminiowych.

WWA – normy w żywności

Według przepisów unijnych obowiązujących od 1 września 2014 r. dopuszczalny poziom benzopirenu w wędlinach i rybach wynosi 2 mikrogramy na kilogram.

Natomiast łączna zawartość benzopirenu benzantracenu, benzofluorantenu i chryzenu 12 mikrogramów.

Oczywiście, domowa obróbka żywności nie podlega przepisom dotyczącym dopuszczalnej zawartości WWA, jednak warto potraktować wspomnianą normę jako wskazówkę dotyczącą zdrowego odżywania.

W Polsce dzienna ilość WWA pobieranych wraz z żywnością wynosi 3078 ng, podczas gdy średnia dla krajów UE to 1729 ng.

Szkodliwość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych

Znaczna część związków zaliczanych do WWA ma udowodnione działanie rakotwórcze. Najsilniejsze właściwości karcynogenne wykazują benzo(a)piren i dibenzo(a,h)antracen.

Zależność między stężeniem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych a zapadalnością na nowotwory sprawdzono podczas akcji „Środowisko a Zdrowie”, przeprowadzonej w latach 2007-2008 r.

Przez trzy miesiące wykonywane były wówczas próby powietrza pobieranego na stacjach pomiarowych zlokalizowanych w 15 miejscowościach i 8 powiatach województwa śląskiego.

Podczas badań skontrolowano poziom B(a)A, B(a)P, Db(a,h)A oraz frakcji pyłu PM10. Średnie stężęnie B(a)P znacznie przekraczało dopuszczalne stężenie tego związku w każdym z punktów pomiarowych.

Dalsze analizy uzyskanych wyników wskazały na związek pomiędzy stężeniem benzo(a)pirenu oraz Db(a,h)A a PM10, jak również potwierdziły zależność między stanem powietrza a zapadalnością na nowotwory u mężczyzn.

WWA zaburzają także przebieg procesów endokrynologicznych i działają mutagennie, a u kobiet ciężarnych zwiększają ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu i zaburzeń rozwoju płodu.

Badania przeprowadzone w latach 2000–2003 na grupę kobiet z Krakowa i Nowego Jorku wykazały, iż regularny kontakt z powietrzem zanieczyszczonym WWA skutkuje obniżeniem masy urodzeniowej i długości ciała oraz obwodu głowy dziecka.

Co więcej, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne wpływają na sprawność umysłową człowieka i to już od najmłodszych lat.

Badania wykonane w ramach unijnego projektu APGAR wykazały opóźnienie rozwoju funkcji poznawczych u dzieci w wieku 6–7 lat, narażonych na kontakt z powietrzem o wysokim stężeniu WWA.

Nie było to nowe odkrycie, a jedynie potwierdzenie wcześniejszych ustaleń naukowców, zajmujących się tą tematyką, m.in. P. Pererę z Columbia University. Perera w swoich badaniach uwzględnił również dzieci trzy- i pięcioletnie, a uzyskane wyniki wykazały opóźniony rozwój i niższy iloraz inteligencji, spowodowany ekspozycją na zanieczyszczone powietrze.

Dodatkowo ekspozycja na WWA prowadzi do zaostrzenia już występujących chorób. Wyniki badań opublikowanych w 2020 r.  przez naukowców z Tajwanu potwierdzają, iż wdychanie WWA przyczynia się do ostrzejszego przebiegu astmy.

Czy oczyszczacz powietrza usuwa WWA?

Jak już wspomnieliśmy, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne występują w środowisku głównie w postaci cząsteczek stałych, stanowiąc składnik pyłu zawieszonego.

Oznacza to, że za usuwanie WWA z powietrza odpowiedzialne są filtry HEPA, a nie filtry węglowe. Te drugiej przeznaczone są bowiem do walki z zanieczyszczeniami gazowymi, w tym LZO (do tej grupy należą m.in. formaldehyd i beznen).

W zależności od klasy technologii HEPA zastosowanej w oczyszczaczu po jednym przepływie powietrza przez system filtrujący, usuniętych zostaje od 85% do 99,99% WWA.

Oczyszczacze są skuteczne tylko wewnątrz budynków, ale nie oznacza to, że podczas pobytu na zewnątrz nie możemy chronić się przed WWA. W sklepach dostępny jest bowiem szeroki wybór masek antysmogowych.

Oczyszczacze powietrza i maski nie zapobiegają oczywiście przedostawaniu się WWA do organizmu drogą pokarmową. Aby zredukować ilość wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych spożywanych wraz z pożywieniem, należałoby wybierać żywność wyprodukowaną w miejscach o bardzo dobrej jakości powietrze i niepoddaną obróbce termicznej prowadzącej do wytwarzania WWA.

---

Źródła;

1. A. Ciemniak, Porównanie wpływu metody grillowania na zawartość benzo[a]pirenu w mięsie kurcząt, Polish Society of Food Technologists.
2. L. Kapka, F. B. Zemła, A. Kozłowska, E. Olewińska, N. Pawlas, Jakość powietrza atmosferycznego a zapadalność na nowotwory płuc w wybranych miejscowościach i powiatach województwa śląskiego, PZHGov.pl.
3. M.S. Kubiak, Polycyclic Aromatic Hydrocarbons (PAHs) – their occurrence in the environment and food Olszak M., Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), ResearchGate Logo
4. M. Rusin, E. Marchwińska-Wyrwał, Zagrożenia zdrowotne związane ze środowiskowym narażeniem na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), environmed.pl.
5. Zanieczyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi na stacjach tła miejskiego w Polsce w 2019 roku, raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, GIOSGov.pl
6. Zanieczyszczenie powietrza wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi na stacjach tła miejskiego w Polsce w 2022 roku, raport Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, GIOSGov.pl.
7. J. Jędrak, Wpływ zanieczyszczenia powietrza na centralny układ nerwowy, Polski Alarm Smogowy.
8. Shih-Wei Lee et all., Wpływ rocznego narażenia na wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne na częstość ostrych zaostrzeń u pacjentów z astmą, dovepress.com.

FAQ, czyli najczęstsze pytania o wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne

Istnieje kilka sytuacji, w których warto kupić oczyszczacz powietrza. Rozwiąż nasz krótki test i sprawdź, czy potrzebujesz tego urządzenia, czy też byłby do zbędny wydatek. Zobacz komu i w jaki sposób pomaga oczyszczacz.

Szybki test: czy warto mieć oczyszczacz?

Aby wiedzieć, czy potrzebujesz oczyszczacza powietrza, odpowiedz sobie na poniższe pytania:

• Czy mieszkasz w okolicy, w której występuje smog?
• Czy masz alergię oddechową albo cierpi na nią inny domownik?
• Czy któryś z domowników pali w domu papierosy?
• Czy twój dom znajduje się przy ruchliwej ulicy?
• Czy któryś z domowników leczy się na choroby układu krążenia?
• Czy w rodzinie występują schorzenia układu oddechowego?
• Czy chcesz zadbać o zdrowie własne i swoich bliskich?

Jeżeli przynajmniej na jedno z powyższych pytań odpowiedziałeś lub odpowiedziałaś twierdząco, to wynik testu brzmi: tak, warto kupić oczyszczacz powietrza.

Masz wątpliwości, czy takie urządzenie rzeczywiście pomoże we wspomnianych tutaj sytuacjach? Zapraszamy do dalszej lektury.

Oczyszczacz powietrza usuwa smog

Potrzeba ochrony przed smogiem to najczęstsza przyczyna decyzji o zakupie oczyszczacza powietrza. W sezonie jesienno-zimowym jego stężenie w polskich miastach i wsiach jest bowiem wysokie.

Składniki smogu zwiększają ryzyko wystąpienia wielu chorób oraz nasilają objawy schorzeń przewlekłych. Sprzyjają rozwojowi nowotworów, m.in. płuc, krtani, mózgu i piersi.

Dobry oczyszczacz powietrza na smog powinien przede wszystkim:

• Być wyposażony w filtr HEPA oraz filtr węglowy – wspólnie eliminują one z powietrza niemal 100% groźnych zanieczyszczeń. HEPA usuwa główny składnik smogu, czyli pyły zawieszone, natomiast węgiel aktywny pochłania szkodliwe gazy.
• Mieć wydajność odpowiednią dla pomieszczenia docelowego – CADR w m³/h na godzinę musi być co najmniej osiem razy większy od powierzchni pomieszczenia w m². Tutaj ważna uwaga: jeden oczyszczacz obsługuje efektywnie jedno pomieszczenie, nie całe mieszkanie.
• Być wyposażony w dobry tryb automatyczny – zapewnia szybką reakcję na pogorszenie jakości powietrza, a więc skraca czas ekspozycji na smog. W tym trybie oczyszczacz sam dopasowuje prędkość filtracji do aktualnego poziomu zanieczyszczeń w powietrzu.

Zobacz także: Tryb automatyczny w oczyszczaczach – co to jest, jak działa?

Filtr HEPA zatrzymuje alergeny

Czy warto kupić oczyszczacz powietrza dla alergika? Tak, ponieważ odpowiednio dobrane urządzenie wychwytuje:

• pyłki roślinne,
• zarodniki grzybów i pleśni,
• roztocza kurzu domowego,
• sierść zwierzęcą.

Najlepiej sprawdza się filtr HEPA, dlatego to właśnie on stanowi najważniejszą technologię w oczyszczaczu powietrza dla alergika. Pomocnicze rolę mogą pełnić jonizacja i filtr wstępny, lecz nie zastąpią one technologii HEPA.

Poza rodzajem filtrów w oczyszczaczu powietrza na alergię ważna jest jeszcze wydajność, która nie może być zbyt mała w stosunku do powierzchni oczyszczanego pomieszczenia.

Zobacz także: Oczyszczacz powietrza dla alergików – jaki wybrać?

Oczyszczacz to pochłaniacz dymu tytoniowego

Oczyszczacz powietrza nie chroni całkowicie przed biernym paleniem, ponieważ nie zapobiega wdychaniu dymu przez osoby przebywające z palaczem w tym samym pomieszczeniu w chwili palenia. Jedyny sposób, aby nie narażać swoich bliskich na choroby to rezygnacja z palenia w ich obecności.

Jednak oczyszczacz powietrza dla palacza ma sens, ponieważ:

• Pozwala na bieżąco zatrzymywać dym, tak więc osoby, które wejdą do pomieszczenia później, będą już oddychać czystym powietrzem.
• Chroni przed pozostawianiem brzydkiego zapachu tytoniu na meblach, zasłonach itp.
• Zapobiega tzw. paleniu z trzeciej ręki. Pod tym pojęciem rozumiemy kontakt ze składnikami dymu, które osiadły na różnych przedmiotach, np. na skutek ich dotykania.

Zobacz także: Oczyszczacze powietrza dla palaczy – ranking

Zanieczyszczenia komunikacyjne szkodzą cały rok

Głównym źródłem zanieczyszczeń powietrza w Polsce są domowe piece grzewcze, dlatego wraz z zakończeniem sezonu grzewczego jakość powietrza poprawia się. Niestety do budynków zlokalizowanych przy ruchliwych ulicach przez cały rok docierają zanieczyszczenia, których źródłem są pojazdy silnikowe. Generują one m.in.:

• tlenki azotu,
• tlenki siarki,
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne,
• tlenek węgla.

Wyższe ryzyko wystąpienia niektórych chorób u osób zamieszkujących przy ruchliwych ulicach potwierdzają badania naukowe. Dla przykładu badacze z Kanady wykazali związek pomiędzy odległością miejsca zamieszkania od ulic o wysokim natężeniu ruchu a częstotliwością zapadania na demencję.

Zanieczyszczone powietrze nasila objawy chorób układu krążenia

Negatywny wpływ zanieczyszczonego powietrza na układ sercowo-naczyniowy wykazali polscy naukowcy. Lekarze ze Śląskiego Centrum Chorób Serca zwrócili uwagę na to, że w dniach, gdy normy zanieczyszczeń są przekroczone, wzrasta liczba osób hospitalizowanych z powodu:

• zawału serca – o 12%,
• udaru mózgu – o 16%,
• zatorowości płucnej – o 18%.

Ryzyko ich wystąpienia jest szczególnie duże u osób zmagających się ze schorzeniami układu krążenia, Warto kupić oczyszczacz powietrza, jeśli przynajmniej jeden z domowników leczy się na tego typu choroby.

Oczyszczacz zapobiega zaostrzeniu chorób układu oddechowego

Zanieczyszczenia obecne w powietrzu zaostrzają również przebieg chorób układu oddechowego. Jedną z nich jest przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP). Charakteryzuje się trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe i stanowi coraz częstszą przyczynę zgonów.

Według kanadyjskich badaczy wzrost stężenia dwutlenku azotu o 25% powoduje zwiększenie ryzyka zaostrzenia objawów POChP o 14%. W przypadku pyłów zawieszonych ryzyko zaostrzeń wzrasta o 11%.

Kolejną chorobą układu oddechowego, przy której warto kupić oczyszczacz powietrza, jest astma. Do występowania napadów astmatycznych może dojść m.in. na skutek ekspozycji na:

• smog,
• drażniące zapachy,
• alergeny (u osób uczulonych).

Oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA i węglowym usuwa niemal 100% zanieczyszczeń, stanowiących potencjalne zagrożenie dla astmatyków.

Oczyszczacz powietrza to lepsze zdrowie i samopoczucie

Inne skutki oddychania zanieczyszczonym powietrzem to:

• Pogorszenie jakości snu – zanieczyszczenia takie jak pyły zawieszone PM2,5 i tlenek azotu wydłużają czas zasypiania i sprawiają, że sen ulega spłyceniu. W rezultacie wzrasta zapotrzebowanie na sen.
• Spadek odporności – ekspozycja na pyły zawieszone powoduje upośledzenie działania rzęsek obecnych w nabłonku dróg oddechowych, które mają za zadanie oczyszczać wdychane powietrze z patogenów. W rezultacie wzrasta ryzyko m.in. infekcji wirusowych.
• Większe ryzyko chorób nerek – badania przeprowadzone przez badaczy Washington University School of Medicine w St. Louis i Veterans Affairs (VA) St. Louis Health Care System dowodzą, że podwyższone stężenie pyłów PM2,5 powoduje wzrost ryzyka przewlekłej choroby nerek.
• Pogorszenie stanu skóry i włosów – smog zwiększa produkcję sebum i powoduje uszkodzenie bariery hydrolipidowej skóry. Sprzyja przebarwieniom i szybszemu starzeniu. Ponadto zanieczyszczenia nasilają wypadanie włosów, wysuszają je i zwiększają łamliwość.
• Gorszy rozwój intelektualny dzieci – dowodzą tego m.in. badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dzieci narażone na ekspozycję na zanieczyszczone powietrze słabej rozwiązywały testy, miały większe trudności ze skupieniem i wykazywały większe rozdrażnienie w stosunku do rówieśników oddychających czystym powietrzem.

Biorąc pod uwagę te oraz wcześniej zaprezentowane skutki ekspozycji na zanieczyszczone powietrze, odpowiedź na pytanie zawarte w tytule jest oczywista. Warto kupić oczyszczacz powietrza, aby dbać o zdrowie własne i swoich bliskich.

TOP 5 oczyszczaczy powietrza

Zachęcamy do wyboru jednego z oczyszczaczy powietrza, które zajmują czołowe pozycje w naszym rankingu opłacalności.

Marka i model	Maks. powierzchnia pracy i CADR	Cena	Najważniejsze parametry
Klarta Forste 4	38 m2 CADR 300 m3/h	899 zł Klarta.pl	Filtry wstępny, węglowy, HEPA H13 Jonizacja plazmowa 3 tryby automatyczne Czujniki PM2,5, temperatury, wilgotności Sterowanie wi-fi i pilotem Recenzja
Klarta Stor 2	75 m2 CADR 600 m3/h	1399 zł Klarta.pl	Filtry wstępny, węglowy, HEPA H13 Jonizacja plazmowa 3 tryby automatyczne Czujniki PM2,5, temperatury, wilgotności Sterowanie wi-fi Recenzja
Sharp UA-HD50E-L	38 m2 CADR 306 m3/h	1599 zł Ceneo.pl	Filtry wstępny, węglowy, HEPA H13 Jonizacja plazmowa Nawilżanie powietrza Tryb automatyczny Czujniki kurzu, temperatury, wilgotności Recenzja
Electrolux PA91-404GY	55 m2 CADR 442 m3/h	1713 zł Ceneo.pl	Filtry wstępny, węglowy, HEPA E12 Tryb automatyczny Czujniki PM2,5, LZO, temperatury, wilgotności Sterowanie wi-fi Recenzja
Sharp FP-J40EUW	30 m2 CADR 240 m3/h	989 zł Ceneo.pl	Filtry wstępny, węglowy, HEPA H13 Jonizacja plazmowa Tryb automatyczny Czujniki kurzu, temperatury, wilgotności Recenzja

Źródła

1. Rafał Szewczyk, Przełom w badaniach nad alzheimerem: mieszkanie przy ruchliwej drodze powoduje demencję, Portal.abczdrowie
2. Katarzyna Kojzar, Lekarze ze Śląskiego Centrum Chorób Serca: smog powoduje zawały i udary mózgu, Smoglab.pl
3. Monika Stelmach, Zaostrzenia POChP w dużej mierze związane z czystością powietrza, Termedia.pl
4. Peining Zhou et all., The long-term and short-term effects of ambient air pollutants on sleep characteristics in the Chinese population, Biomedcentral.com
5. Ewa Basińska, Smog pogarsza naszą odporność, Poltykazdrowotna.com
6. Marek Matacz, Zanieczyszczone powietrze niszczy nie tylko płuca i serce, Zdrowie.pap.pl
7. Smog a skóra i włosy, eZikoApteka.pl
8. Agnieszka Krzyżak-Pitura, Wpływ smogu na dzieci, Uliciedladzieci.org

Jonizator nie zastąpi oczyszczacza powietrza, ale może wspierać jego pracę.

Pomaga w usuwaniu wielu zanieczyszczeń, w tym alergenów, dlatego bywa przydatny w łagodzeniu objawów alergii.

Nie oznacza to jednak, iż w oczyszczaczu na alergię jest niezbędny. Poznaj inne zalety jonizatora oraz jego rodzaje.

Spis treści

1. Co daje jonizator powietrza?
2. Działanie jonizatora powietrza
   • Jonizator plazmowy
   • Jonizator ostrzowy
   • Jonizator plazmowy vs ostrzowy – różnice
3. Jonizator powietrza w oczyszczaczu powietrza vs jonizator samodzielny
4. Jonizatory powietrza dostępne w sklepach
5. FAQ, czyli najczęstsze pytania o jonizator powietrza

Co daje jonizator powietrza?

Jonizator powietrza pełni dwie funkcje:

• usuwa z powietrza zanieczyszczenia,
  
• nasyca powietrze jonami i przywraca równowagę między jonami dodatnimi a ujemnymi – w budynkach zwykle mamy do czynienia z przewagą jonów dodatnich.
  
  Generowanie jonów dodatnich stanowi bowiem efekt uboczny pracy urządzeń elektrycznych.

Działanie jonizatora powietrza

Sposób działania jonizatora uzależniony jest od rodzaju urządzenia.

Typ jonizatora determinuje sposób wytwarzania jonów, ich rodzaj (ujemne albo ujemne i dodatnie), a także późniejszy wpływ na usuwane zanieczyszczeń.

Dostępne są jonizatory plazmowe oraz ostrzowe.

Jonizator plazmowy

Jonizatory plazmowe są wyposażone w dwie elektrody o przeciwnych ładunkach. Na jednej z nich powstają jony ujemne tlenu, na drugiej jony dodatnie wodoru, które dążą do połączenia się ze sobą.

W wyniku połączenia powstają rodniki hydroksylowe (OH). Te z kolei przekształcają się w cząsteczki wody poprzez odebranie napotkanym zanieczyszczeniom wodoru. W efekcie zanieczyszczenia zostają rozbite.

Jonizatory plazmowe generują oba rodzaje jonów, ale w różnych ilościach – jonów ujemnych powstaje więcej niż dodatnich, co służy zachowaniu przywróceniu równowagi jonowej.

Jonizator ostrzowy

Jonizatory ostrzowe na skutek wyładowań koronowych generują jony ujemne. Łączą się one z cząsteczkami zanieczyszczeń, przez co te opadają na powierzchnie podłóg i mebli.

Jonizator plazmowy vs ostrzowy – różnice

Typ jonizatora	Jonizator plazmowy	Jonizator ostrzowy
Wytwarzane jony	Ujemne i dodatnie	Ujemne
Sposób działania	Wytwarzanie jonów ujemnych i dodatnich na elektrodach o przeciwnych ładunkach	Generowanie jonów na skutek wyładowań koronowych
Zalety	Duża trwałość jonów (jony ciężkie) Podobieństwo do jonów występujących w naturze Mniejsza ilość ozonu Jony są w stanie przenikać do pęcherzyków płucnych	Szybkie działanie (dużo jonów generowanych w krótkim czasie)
Wady	Wolniejsze działanie	Niska trwałość jonów (jony lekkie) Jony różnią się od tych występujących w naturze Większa ilość ozonu Jony nie przenikają do pęcherzyków płucnych, ponieważ szybko się rozbijają
Sposób usuwania zanieczyszczeń	Neutralizacja poprzez odebranie wodoru	Łączenie z zanieczyszczeniami skutkujące ich opadaniem na powierzchnie

Zważywszy na zalety i wady obu typów jonizacji rekomendujemy wybór jonizatora plazmowego.

Jonizator powietrza w oczyszczaczu powietrza vs jonizator samodzielny

Jonizator usuwa zanieczyszczenia, ale nie dorównuje skutecznością dobremu oczyszczaczowi powietrza. Ponadto uzyskanie poprawy czystości powietrza wymaga kilku lub nawet kilkunastu godzin pracy jonizatora.

Jeśli chcemy zadbać o czystość powietrza, to zamiast samodzielnego jonizatora warto wybrać oczyszczacz powietrza z jonizatorem.

Samodzielny jonizator stanowi dobrą propozycję np. wtedy, gdy mamy już oczyszczacz powietrza, ale nie ma on funkcji jonizacji, a chcemy zadbać o równowagę jonową w domu.

Zobacz ranking oczyszczaczy

Jonizatory powietrza dostępne w sklepach

Urządzenia uszeregowaliśmy w kolejności od najtańszego do najdroższego.

Linecorr OZO-0001

Linecorr OZO-0001 to jeden z najtańszych jonizatorów powietrza dostępnych w sprzedaży. Niestety producent nie podaje ilości generowanych jonów.

Wiadomo natomiast, że są to wyłącznie jony ujemne, tak więc mamy tutaj do czynienia z jonizatorem ostrzowym. Urządzenie jest małe – jego wymiary to jedynie 8 x 10 x 15 cm.

Marka i model	Linecorr OZO-0001
Rodzaj jonizatora	ostrzowy
Cena	89 zł, sprawdź na >>Ceneo.pl
Ilość generowanych jonów	b.d.
Pobór mocy	0,69 W
Dodatkowe funkcje	brak

Jonizator Sternal 2000S

Jonizator Sternal 2000S to jonizator ostrzowy, a więc generujący wyłącznie jony ujemne. Jest małym urządzeniem o wymiarach 16 x 9 x 4 cm.

Można go znaleźć m.in. na Allegro, gdzie występuje pod różnymi nazwami. Dostępna jest też tańsza wersja, generująca mniej jonów (9 000 000 zamiast 12 000 0000), oznaczona, której oficjalna nazwa to Sternal 1000S.

Marka i model	Sternal 2000S
Rodzaj jonizatora	ostrzowy
Cena	189 zł, sprawdź na >>Ceneo.pl
Ilość generowanych jonów	do 12 000 000 na cm3
Pobór mocy	2,5 W
Dodatkowe funkcje	brak

Sternal AIR ION 300

Sternal AIR ION 300 to bardzo wydajny jonizator ostrzowy, który generuje aż 60 000 000 na cm³. Urządzenie umieszczone jest na obracanym statywie, umożliwiającym emisję jonów w wybranym kierunku.

Wymiary bez statywu wynoszą 18,5 x 9 x 5 cm.

Marka i model	Sternal AIR ION 300
Rodzaj jonizatora	ostrzowy
Cena	344 zł, sprawdź na >> Ceneo.pl
Ilość generowanych jonów	60 000 000 na cm3
Pobór mocy	1,5
Dodatkowe funkcje	brak

Sharp IG-GC20EU-N (IG-GC20EU-B, IG-GC20EU-P)

Jonizator znalazł się także w ofercie japońskiej marki Sharp. Do wyboru są trzy wersje kolorystyczne:

• Sharp IG-GC20EU-N – złota,
• Sharp IG-GC20EU-B – czarna,
• Sharp IG-GC20EU-P – różowa.

Sharp IG-GC20EU to jonizator plazmowy, które generuje jony ujemne i dodatnie. Urządzenie pracuje w trzech prędkościach, w których generuje na cm³ odpowiednio 7 000, 25 000 oraz 75 000 jonów.

Jonizator ma regulowany kąt nawiewu. Zasilanie odbywa się przez kabel USB.

Marka i model	Sharp IG-GC20EU-N (IG-GC20EU-B, IG-GC20EU-P)
Rodzaj jonizatora	plazmowy
Cena	499 zł Sharp IG-GC20EU-B: sprawdź na >> Ceneo.pl Sharp IG-GC20EU-N: sprawdź na >> Ceneo.pl Sharp IG-GC20EU-P: sprawdź na >> Ceneo.pl
Ilość generowanych jonów	do 75 000 jonów na cm3
Pobór mocy	0,8-1,8 W
Dodatkowe funkcje	trzy prędkości, regulowany kąt nawiewu

Sharp IG-GC20EU-B (czarny)

Sharp IG-GC20EU-N (złoty)

Sharp IG-GC20EU-P (różowy)

Zepter MyIonZ Pro

Zepter MyIonZ Pro to mini jonizator, który można nosić na szyi. Waży tylko 50 gram, a jego wymiary to 3,4 x 7 x 1,65 cm. Mimo to generuje 20 milionów jonów ujemnych na cm³. Urządzenie jest zasilane baterią, która po naładowaniu ma zapewnić 36 godzin pracy.

W sprzedaży znajduje się także trochę tańszy model producenta, który generuje 18 milionów jonów/cm³ – MiIon dostępny w kolorze srebrnym i różowym.

Marka i model	Zepter MyIonZ Pro
Rodzaj jonizatora	ostrzowy
Cena	808 zł, sprawdź na >> Ceneo.pl
Ilość generowanych jonów	20 000 000 jonów na cm3
Pobór mocy	Zasilanie baterią 3,7 V
Dodatkowe funkcje	Brak

Wenon MF-308

Ion System z filtrem elektrostatycznym to jeden z droższych jonizatorów. Generuje wyłącznie jony ujemne, tak więc oferuje jonizację ostrzową. Wspomniany filtr usuwa pyły zawieszone, pyłki roślinne, kurz i roztocza, pleśnie oraz wirusy.

Nadal jednak mamy do czynienia z urządzeniem niewielkich wymiarów, które nie wymusza cyrkulacji powietrza, więc nie jest to najlepszy wybór w przypadku problemów ze smogiem.

Marka i model	Ion System
Rodzaj jonizatora	ostrzowy
Cena	839 zł, sprawdź na >> Ceneo.pl
Ilość generowanych jonów	do 55 000 000 jonów na cm3
Pobór mocy	1,6 W
Dodatkowe funkcje	filtr elektrostatyczny

Polecane oczyszczacze powietrza z jonizacją:

1. Klarta Forste 4 – cena: ok. 900 zł, jonizacja plazmowa ION Plasma Air, metraż: 37 m²
2. Winix Zero – cena: ok. 800 zł, jonizacja plazmowa Plasmawave, metraż: 48 m²
3. Xiaomi AP 4 Pro – cena: ok. 1300 zł, jonizacja plazmowa, metraż: 62 m²

Sprawdź także nasze artykuły: 👉Jonizacja powietrza – sposób na zdrowie czy zwykła ściema? oraz Oczyszczacz powietrza z jonizatorem 👈

Źródła

1. Marcin Korczyk, Jonizacja powietrza – czy wiesz na czym polega aktywne oczyszczanie powietrza?, Pan Tabletka
2. Technologia Plasmacluster – co to jest?, Zdrovi.pl
3. Anna Tylec, Jonizator powietrza – działanie, korzyści i zagrożenia. Jak wybrać jonizator powietrza?, Medonet.pl
4. Angus Shiue , Shih-Cheng Hu*, Mao-Lin Tu, Particles Removal by Negative ionic Air Purifier in Cleanroom, Aaqr.org

FAQ, czyli najczęstsze pytania o jonizator powietrza

Rośliny doniczkowe mają pozytywny wpływ na stan powietrza. Niektóre gatunki usuwają z niego szkodliwe zanieczyszczenia, np. formaldehyd i benzen. Jednak ich możliwości w tym zakresie są mocno ograniczone, więc rośliny to nie alternatywa dla oczyszczaczy powietrza.

Urządzenia wyposażone w odpowiednie technologie (filtr HEPA i filtr węglowy) są najskuteczniejszym sposobem na usunięcie groźnego dla zdrowia smogu.

W skrócie

• Badania nad wpływem roślin na stan powietrza rozpoczęła NASA w 1989.
• Rośliny pochłaniają wyłącznie zanieczyszczenia gazowe, natomiast w walce z pyłami zawieszonymi, czyli głównym składnikiem smogu, są całkowicie nieskuteczne.
• W domowych warunkach efektywność roślin jest niska, dlatego w pomieszczeniu musiałoby znaleźć się ich dość dużo, aby powietrze zostało oczyszczone z LZO.
• Do domu warto wybierać takie gatunki, które będą mieć zapewnione odpowiednie warunki do rozwoju i nie stworzą zagrożenia dla posiadanych zwierząt.

---

Spis treści

1. 20 gatunków roślin oczyszczających powietrze
2. Rośliny łatwe w uprawie
3. Rośliny bezpieczne dla psów i kotów
4. Historia badań nad roślinami oczyszczającymi powietrze
5. Czy rośliny oczyszczające powietrze mają sens?

---

1. 20 gatunków roślin oczyszczających powietrze – charakterystyka

Chamedora wytworna (Chamaedorea elegans) – palma koralowa

Nazwa polska	Chamedora wytworna
Nazwa systematyczna	Chamaedorea elegans
Cena	ok. 20 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroetylen formaldehyd benzen ksyleny tlenek węgla
Najlepsza lokalizacja	w cieniu lub w półcieniu, w głębi pomieszczenia
Preferowana gleba	żyzna, próchnicza, najlepiej z domieszką torfu, odczyn pH w granicach 5-6
Sposób podlewania	wtedy, gdy podłoże jest przesuszone, przegotowaną wodą o temperaturze pokojowej
Dodatkowe uwagi	nawilża powietrze

Nefrolepis wyniosły – paprotka

Nazwa polska	Nefrolepis wyniosły
Nazwa systematyczna	Nephrolepis exaltata
Cena	ok. 17 zł (sprawdź cenę na Allegro)
Co usuwa	ksyleny formaldehyd
Najlepsza lokalizacja	miejsca, gdzie dociera rozproszone światło
Preferowana gleba	specjalne podłoże do paproci, ewentualnie ziemia torfowa, lekko kwaśna, z dodatkiem mchu albo keramzytu
Sposób podlewania	latem przynajmniej 2-3 razy w tygodniu, zimą co najmniej raz na tydzień
Dodatkowe uwagi	nie lubi przesadzania

Zielistka Sternberga

Nazwa polska	Zielistka Sternberga
Nazwa systematyczna	Chlorophytum comosum
Cena	ok. 11 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny formaldehyd
Najlepsza lokalizacja	miejsca o średnim stopniu nasłonecznienia
Preferowana gleba	zwykła ziemia dla roślin doniczkowych
Sposób podlewania	wodą o temperaturze pokojowej, kiedy górna warstwa podłoża jest przesuszona
Dodatkowe uwagi	brązowienie końcówek świadczy o zbyt intensywnym podlewaniu

Sansewieria gwinejska

Nazwa polska	Sansewieria gwinejska
Nazwa systematyczna	Sansevieria trifasciata
Cena	ok. 339 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroetylen benzen ksyleny formaldehyd
Najlepsza lokalizacja	miejsca nasłonecznione
Preferowana gleba	lekka, próchnicza, o odczynie zbliżonym do obojętnego
Sposób podlewania	poprzez wlewanie wody do podstawki
Dodatkowe uwagi	roślina trująca

Daktylowiec niski

Nazwa polska	Daktylowiec niski
Nazwa systematyczna	Phoenix roebelinii roebelenii
Cena	od 159 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny, formaldehyd
Najlepsza lokalizacja	ciepłe i słoneczne miejsce w odległości 0,5-2 m od okna
Preferowana gleba	średnio ciężka, próchnicza, o pH w granicach 5,7-6,8
Sposób podlewania	w okresie wegetacyjnym obficie, w pozostałe miesiące umiarkowanie
Dodatkowe uwagi	latem można wynosić go na zewnątrz, ale nie może być narażony na wiatr

Bluszcz pospolity

Nazwa polska	Bluszcz pospolity
Nazwa systematyczna	Hedera helix
Cena	od 15 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroetylen benzen ksyleny formaldehyd toluen
Najlepsza lokalizacja	miejsce lekko zacienione, a w przypadku młodych roślin najlepiej na parapecie okna północnego
Preferowana gleba	standardowa ziemia doniczkowa z dodatkiem piasku lub żwiru, dobrze przepuszczalna
Sposób podlewania	nie częściej niż dwa razy w tygodniu i niezbyt obfite
Dodatkowe uwagi	roślina trująca

Aglaonema

Nazwa polska	Aglaonema
Nazwa systematyczna	Aglaonema Schott
Cena	od 39 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny formaldehyd
Najlepsza lokalizacja	miejsce ciepłe, ale nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	mieszanka torfu i piasku z niewielką ilością kompostu lub uniwersalna mieszanka ziemi ogrodniczej
Sposób podlewania	wiosną i latem obficie, a zimą oszczędniej, zawsze miękką wodą
Dodatkowe uwagi	zawiera substancje, które działają drażniąco na skórę i śluzówkę

Anturium Andreego

Nazwa polska	Anturium Andreego
Nazwa systematyczna	Anthurium andreanum
Cena	od 55 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny formaldehyd amoniak
Najlepsza lokalizacja	stanowisko jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	kwaśna o pH w granicach 4,5-5,5, lekka i próchnicza, a najlepiej mieszanka ziemi liściowej, kory, torfu i piasku w równych proporcjach
Sposób podlewania	odstałą, miękką wodą o temperaturze pokojowej, dbając o to, aby ziemia była stale zwilżona, lecz nie mokra.
Dodatkowe uwagi	zawiera substancje trujące

Gerbera Jamesona

Nazwa polska	Gerbera Jamesona
Nazwa systematyczna	Gerbera jamesonii
Cena	od 6 zł – nasiona (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroetylen ksyleny formaldehyd benzen
Najlepsza lokalizacja	stanowisko widne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	żyzna, a jednocześnie lekka i przepuszczalna, np. zwykła ziemia doniczkowa z dodatkiem piasku i torfu
Sposób podlewania	w okresie wegetacji często w niedużych ilościach, pomiędzy październikiem a marcem minimalnie
Dodatkowe uwagi	roślina uważana za trudną w uprawie,nawilża powietrze

Dypsis lutescens (Chrysalidocarpus lutescens, Palma Areka)

Nazwa polska	Dypsis lutescens/Palma Areka (Chrysalidocarpus lutescens)
Nazwa systematyczna	Dypsis lutescens (Chrysalidocarpus lutescens)
Cena	od 10 zł / 30 cm (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny, formaldehyd, toluen
Najlepsza lokalizacja	ciepłe, w słońcu lub półcieniu
Preferowana gleba	specjalne podłoże dla palm albo uniwersalna ziemia ogrodnicza z dodatkiem gliny i piasku, z warstwą drenażową na dnie donicy
Sposób podlewania	od wiosny do jesieni dwa razy w tygodniu, zimą raz
Dodatkowe uwagi	żółknięcie i usychanie liści świadczy o niskiej wilgotności powietrza w pomieszczeniu

Chryzantema wielkokwiatowa

Nazwa polska	Chryzantema wielkokwiatowa
Nazwa systematyczna	Chrysanthemum morifolium
Co usuwa	trichloroetylen ksyleny formaldehyd benzen amoniak
Najlepsza lokalizacja	miejsce jasne, nasłonecznione
Preferowana gleba	żyzne i przepuszczalne podłoże o odczynie zasadowym
Sposób podlewania	regularne, aby zachować wilgotną, lecz nie mokrą glebę
Dodatkowe uwagi	w domu kwitnie krócej niż na zewnątrz

Dracena odwrócona

Nazwa polska	Dracena odwrócona
Nazwa systematyczna	Dracaena reflexa
Cena	od 19 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroetylen ksyleny formaldehyd benzen amoniak toluen tlenek węgla
Najlepsza lokalizacja	jasne miejsce, ale nie w bezpośrednim kontakcie ze słońcem
Preferowana gleba	lekka i porowata z warstwą drenażową na dnie donicy
Sposób podlewania	latem obficie, aby ziemia była cały czas wilgotna, a zimą wtedy, gdy podłoże przeschnie
Dodatkowe uwagi	lubi wysokie temperatury, dlatego zimą nie powinna być przechowywana w miejscu, gdzie jest mniej niż 15-18° C

Dracena wonna

Nazwa polska	Dracena wonna
Nazwa systematyczna	Dracaena fragrans
Co usuwa	trichloroetylen benzen formaldehyd
Najlepsza lokalizacja	miejsce jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	próchnicze i przepuszczalne, najlepiej specjalna ziemia do dracen
Sposób podlewania	latem obficie, utrzymując glebę w wilgoci, a zimą wtedy, gdy podłoże przeschnie
Dodatkowe uwagi	zawiera substancje trujące

Figowiec Benjamina

Nazwa polska	Figowiec benjamina
Nazwa systematyczna	Ficus benjamina
Cena	ok. 26 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny formaldehyd benzen amoniak oktan
Najlepsza lokalizacja	miejsce jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	żyzna i przepuszczalna, o odczynie pH 5,7-6,8
Sposób podlewania	miękką, najlepiej przegotowaną wodą, kiedy górna warstwa podłoża lekko przyschnie
Dodatkowe uwagi	roślina trująca, źle reaguje na zmianę miejsca

Epipremnum złociste

Nazwa polska	Epipremnum złociste
Nazwa systematyczna	Epipremnum aureum
Cena	ok. 20 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	ksyleny formaldehyd benzen
Najlepsza lokalizacja	najlepiej stanowisko dobrze naświetlone, ale przetrwa także w półcieniu
Preferowana gleba	uniwersalna ziemia do kwiatów doniczkowych, może być z dodatkiem piasku
Sposób podlewania	kiedy ziemia lekko przyschnie, latem średnio co 4-5 dni, a zimą co 7-8
Dodatkowe uwagi	jego pędy mogą osiągać długość ponad 4 m

Szparag Sprengera (aspragus gęstokwiatowy)

Nazwa polska	Szparag Sprengera (aspragus gęstokwiatowy)
Nazwa systematyczna	Asparagus densiflorus
Co usuwa	formaldehyd ksyleny toulen benzen trichloroetylen
Najlepsza lokalizacja	miejsca widne, lecz nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	żyzne, próchniczne, lekko kwaśne (pH 6,0-6,5)
Sposób podlewania	miękką wodą, z częstotliwością umożliwiającą zachowanie stale wilgotnego podłoża

Hoja różowa

Nazwa polska	Hoja różowa
Nazwa systematyczna	Hoya carnosa
Cena	ok. 25 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	formaldehyd benzen toluen
Najlepsza lokalizacja	miejsce jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione
Preferowana gleba	żyzna, próchnicza i przepuszczalna, może być uniwersalna ziemia do roślin doniczkowych z dodatkiem piasku
Sposób podlewania	w niewielkich ilościach, kiedy przeschnie górna warstwa podłoża

Skrzydłokwiat

Nazwa polska	Skrzydłokwiat
Nazwa systematyczna	Spathiphyllum
Cena	ok. 14 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	formaldehyd benzen aceton trichloroetylen
Najlepsza lokalizacja	stanowisko półcieniste
Preferowana gleba	żyzna, przepuszczalna, lekko kwaśna (pH 5-6)
Sposób podlewania	latem 2-3 razy w tygodniu, zimą raz na tydzień

Trzykrotka

Nazwa polska	Trzykrotka
Nazwa systematyczna	Tradescantia
Cena	ok. 30 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroeten benzen ksyleny formaldehyd toluen
Najlepsza lokalizacja	jasne, ale bez nadmiaru słońca, rozwija się także w półcieniu
Preferowana gleba	próchnicza, najlepiej z dodatkiem ziemi kompostowej
Sposób podlewania	wiosną i latem podłoże powinno być lekko wilgotne, jesienią i zimą ilość wody należy ograniczyć

Liriope szafirkowata

Nazwa polska	Liriope szafirkowata
Nazwa systematyczna	Liriope muscari
Cena	ok. 18 zł (kup na Allegro.pl)
Co usuwa	trichloroetylen amoniak ksyleny
Najlepsza lokalizacja	półcieniste
Preferowana gleba	żyzna, próchnicza, o pH kwaśnym lub lekko kwaśnym
Sposób podlewania	poprzez wlewanie wody do doniczki

Rośliny łatwe w uprawie

Jeśli nie masz doświadczenia w hodowli roślin, wybierz jeden z gatunków łatwych w uprawie. Odpowiednie dla ciebie rośliny to:

• dypsis lutescens,
• epipremnum złociste,
• zielistka Sternberga.

Rośliny bezpieczne dla psów i kotów

Koty i psy mogą odgryzać i zjadać kawałki roślin, a w niektórych z nich obecne są trujące substancje. Jeśli masz w domu zwierzaka, powinieneś wybrać gatunki bezpieczne dla niego. Spośród omówionych przez nas roślin na uwagę zasługują:

• daktylowiec niski,
• dypsis lutescens,
• gerbera Jamesona,
• liriope szafirkowata,
• nefrolepis wyniosły,
• trzykrotka,
• zielistka Sternberga.

Historia badań nad roślinami oczyszczającymi powietrze

Badaniem wpływu roślin na stan powietrza zajęła się NASA, która w 1989 r. opublikowała listę 18 gatunków najlepiej radzących sobie z usuwaniem zanieczyszczeń. Znalazły się na niej:

• aglaonema,
• anturium Andreego,
• bluszcz pospolity,
• chryzantema wielkokwiatowa,
• daktylowiec niski,
• dracena odwrócona,
• dracena wonna,
• dypsis lutescens,
• epipremnum złociste,
• figowiec Benjamina,
• gerbera Jamesona,
• nefrolepis obliterata,
• nefrolepis wyniosły,
• liriope szafirkowata,
• rapis wyniosły,
• sansewieria gwinejska,
• skrzydłokwiat,
• zielistka Sternberga.

W trakcie badań uwzględniono efektywność walki z formaldehydem, benzenem, amoniakiem, ksylenami i trichloroetylenem.

Aby rzetelne ocenić wyniki uzyskane przez NASA, trzeba wziąć pod uwagę fakt, iż badane rośliny znajdowały się w szczelnych komorach o objętości maksymalnie 1 m³. To zupełnie inne warunki niż te, z jakimi mamy do czynienia w naszych domach i mieszkaniach.

B. C. “Bill” Wolverton, jeden z pracowników NASA kontynuował badania nad zdolnością roślin do redukcji zanieczyszczeń jeszcze przez wiele lat. W 2006 r. dokonał on eksperymentu, którego wyniki nie zostały wprawdzie oficjalnie opublikowane, ale zasługują na wspomnienie.

Wolverton skonstruował wówczas filtr roślinno-powietrzny, czyli roślinę rosnącą w mieszaninie węgla aktywnego i keramzytów, którą umieścił w przyczepie silnie zanieczyszczonej formaldehydem. Przeprowadzone testy wykazały, iż jego poziom obniżył się z 0,18 ppm do 0,03 ppm.

Tematem tym zainteresował się także Stanley J. Kays z Uniwersytet w Georgii, który w 2009 r. po sprawdzeniu 28 roślin stwierdził, że niektóre z nich oczyszczają powietrze, a dodatkowo poprawiają samopoczucie psychiczne, obniżając poziom stresu i zwiększając produktywność.

Zespół Kaysa ocenił skuteczność walki usuwania benzenu, toluenu, trichloroetenu, oktanu i alfa-pinenu, z którymi spośród przebadanych gatunków najlepiej poradziły sobie aspragus gęstokwiatowy (szparag Sprengera), bluszcz pospolity (Hedera helix), hemigraphis alternata oraz hoja (Hoya carnosa).

Sam naukowiec zwrócił jednak uwagę na fakt, iż badania odbywały się w warunkach laboratoryjnych, które różnią się od domowych.

Jako ciekawostkę można potraktować eksperyment youtubera prowadzącego kanał Techplant. Spróbował on odtworzyć test przeprowadzony w laboratorium NASA.

Rośliny a smog

Roślin doniczkowych nie można uznać za znakomitą broń w walce ze smogiem nie tylko ze względu na specyfikę warunków, w jakich przeprowadzono badania. Główny problem stanowi fakt, iż rośliny nie usuwają pyłów zawieszonych, czyli podstawowego składnika smogu.

Jeśli chcesz oczyścić powietrze z pyłów PM2,5 i PM10, potrzebujesz dobrego oczyszczacza powietrza.

Czy rośliny oczyszczające powietrze mają sens?

Zaprezentowane przez nas gatunki to rośliny doniczkowe, które najlepiej radzą sobie z oczyszczaniem powietrza. Chociaż żadna z nich nie zastąpi oczyszczacza, to warto mieć je w swoim domu – będą stanowić dodatkową ochronę i zdobić pomieszczenia.

Warto pamiętać o tym, że to system korzeniowy jest elementem odpowiedzialnym za oczyszczanie, dlatego w celu pełnego wykorzystania właściwości roślin doniczkowych, należy ustawić je w taki sposób, żeby powietrze łatwo docierało do korzeni.

Drugi czynnik wpływający na efektywność walki z toksynami to stosunek liczby roślin do wielkości pomieszczenia. Możliwości filtracyjne poszczególnych gatunków są różne, ale jedna roślin z pewnością nie wpłynie znaczącą na jakość powietrza, dlatego w każdym pokoju powinno ich być kilka.

Uwaga! Badania Kaysa wykazały też, iż plastikowe doniczki oraz pestycydy mogą stać się źródłem LZO. Warto zatem wybierać bezpieczne pojemniki i korzystać z naturalnych środków ochrony roślin.

Podsumowanie, czyli rośliny oczyszczające powietrze wg ranking-oczyszczaczy.pl

Rośliny doniczkowe usuwają wyłącznie zanieczyszczenia gazowe, a ich efektywność jest dość niska. Aby uzyskać dobre rezultaty, w pomieszczeniu trzeba umieścić przynajmniej kilkanaście różnych gatunków. Żadna roślina nie pochłania pyłów zawieszonych. Jeśli chcesz dobrze dbać o zdrowie swoje i swoich bliskich, skorzystaj z rankingu oczyszczaczy powietrza albo wybierz jedno z rekomendowanych urządzeń.

Oczyszczacze powietrza do pokoju do 30 m²:

• Klarta Forste 4 (najlepszy stosunek ceny do możliwości) – cena około 859 zł
• LIFAair LA333 ze stacją LAM05 (ogromna ilość węgla, czujnik LZO) – cena około 3500 zł

Oczyszczacze powietrza do pokoju od 30 do 70 m²:

• Klarta Stor 2 (najlepszy stosunek ceny do możliwości) – cena około 1600 zł
• LIFAair LA503 ze stacją LAM05 (ogromna ilość węgla, czujnik LZO) – cena około 5000 zł

Jeżeli zastanawiasz się nad kupnem oczyszczacza, sprawdź ten artykuł 👉 Najnowsze trendy w oczyszczaczach powietrza

Źródła

1. Rośliny oczyszczające powietrze: lista skutecznych roślin według NASA, www.poradnikzdrowie.pl
2. Interior Landscape Plants For Indoor Air Pollution Abatement, ntrs.nasa.gov
3. NASA Plant Research Offers a Breath of Fresh Air, spinoff.nasa.gov
4. Kwiaty domowe, zielony-parapet.pl
5. Katalog roślin, zielonyogrodek.pl

FAQ, czyli najczęstsze pytania o rośliny oczyszczające powietrza

Marzec to początek kalendarzowej wiosny, czyli pory roku lubianej, lecz dość uciążliwej dla alergików.

W tym miesiącu kwitną drzewa i chociaż nie jest ich zbyt wiele, to są wśród nich gatunki będące silnymi alergenami.

Sprawdź, co pyli w marcu i jak chronić się przed pyłkiem.

---

W skrócie

• W marcu pylą drzewa: leszczyna, olsza, brzoza, wierzba i topola.
  
• Poza pyłkami roślinnymi w powietrzu mogą być obecne zarodniki grzybów z gatunku cladosporium i alternaria.
  
• Wewnątrz pomieszczeń najlepszą ochronę przed pyłkami zapewnia oczyszczacz powietrza z filtrem HEPA.

---

Pylenie leszczyny

Leszczyna to jedna z roślin najwcześniej rozpoczynających kwitnienie.

Pyłek pojawia się w powietrzu już w lutym, ale to właśnie w marcu osiąga najwyższe stężenie.

Wśród jej odmian znajduje się leszczyna pospolita, która jest drzewem popularnym, które można spotkać w lasach, lecz także sadach i ogrodach przydomowych.

Przekłada się to na wysokie ryzyko kontaktu z jej pyłkiem, który niestety uczula dość często.

Głównym alergenem jest tutaj Cor a 1, należący do rodziny białek PR-10.

Kwiatostany mają postać żółtych pręcików o długości około 5 cm i są zgrupowane po 2-4 sztuki. Samo drzewo osiąga wysokość 2-5 m.

Objawy alergii na pyłek leszczyny

Alergia na leszczynę powoduje najczęściej takie dolegliwości jak:

• świąd nosa i kichanie,
• wodnisty wyciek z nosa,
• zaczerwienienie, pieczenie i łzawienie oczu.

Rzadziej niż w przypadku innych uczuleń pyłkowych występują natomiast niedrożność nosa i objawy ze strony górnych dróg oddechowych.

Pierwsze symptomy alergii na pyłek leszczyny pojawiają się przy stężeniu 35 ziaren na 1 m³, natomiast przy stężeniu 80 ziaren na m³ odczuwają je już wszyscy uczuleni.

Pylenie olchy

Drugie z wczesnokwitnących drzew to olsza. W Polsce występują jej trzy odmiany: olcha czarna, szara i zielona. Ta pierwsza jest najbardziej popularna, zwłaszcza na obszarach nizinnych.

Zazwyczaj osiąga wysokość 20-30 m. Pyłek olszy pojawia się w powietrzu w lutym, a w marcu jego stężenie wzrasta.

Główne alergeny tego drzewa to Aln g1, czyli białko z rodziny PR-10 oraz Aln g4 z grupy polkalcyn.

Kwiatostany olchy mają długość 6-12 cm, od środka są żółte, a na brzegach czerwonobrązowe.

Objawy alergii na pyłek olszy

W przypadku olchy objawy są typowe dla uczuleń pyłkowych, czyli obejmują:

• niedrożność nosa,
• wodnisty wyciek z nosa,
• świąd nosa i kichanie,
• pieczenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu.

Dolegliwości te mogą wystąpić przy stężeniu 45 ziaren na m³, natomiast przy 85 ziarnach na m³ odczuwają je już wszyscy, którzy zmagają się z alergią na pyłek olchy.

Pylenie wierzby

W marcu kwitnie również wierzba. W Polsce występuje 26 gatunków tego drzewa, a najbardziej popularne są wierzba biała, krucha, purpurowa, wiklina, iwa, szara i wiciowa.

Ta pierwsza, nazywana też wierzbą płaczącą, jest często spotykana w parkach.

Kwiatostany mają postać charakterystycznych białych kotków, nazywanych baziami.

Problemy zaczynają sprawiać wtedy, gdy pokrywają się żółtym pyłkiem.

Objawy alergii na pyłek wierzby

Uczulenie na pyłek wierzby może dawać takie objawy jak:

• nieżyt nosa,
• katar,
• świąd nosa i kichanie,
• kaszel,
• zaczerwienienie i łzawienie oczu.

Objawy są zatem typowe dla symptomów alergii pyłkowej.

Pylenie topoli

W marcu pylenie rozpoczyna topola. Wprawdzie nie jest tak silnym alergenem jak inne pylące w tym czasie rośliny, lecz bywa przyczyną występowania dolegliwości uczuleniowych.

Topola to drzewo popularna m.in. ze względu na szybki wzrost.

W Polsce występują trzy jej odmiany: topola biała, czarna i osika. Kwiatostany mają postać zwisających kotków.

W przypadku okazów żeńskich charakterystyczna jest obecność białego puchu.

Objawy alergii na pyłek brzozy

Najczęstsze dolegliwości wynikające z alergii na pyłek topoli to:

• katar,
• niedrożność nosa,
• świąd nosa i kichanie,
• zaczerwienienie i łzawienie oczu.

Pylenie brzozy

Pod koniec marca w powietrzu pojawia się pyłek silnie uczulającej brzozy.

W Polsce występuje siedem jej odmian, a najpopularniejsze z nich to brzoza brodawkowata, brzoza czarna i brzoza omszona.

Wysoka popularność brzozy sprawia, że uniknięcie kontaktu z pyłkiem jest trudne.

Głównym alergenem jest Bet v1. Kwiatostany brzozy mają początkowo kolor żółty, lecz przed początkiem pylenia zmieniają barwę na żółtobrązową.

Objawy alergii na pyłek brzozy

Symptomy uczulenia na pyłek brzozy to:

• wodnisty wyciek z nosa,
• świąd nosa i kichanie,
• niedrożność nosa,
• łzawienie, zaczerwienienie i pieczenie spojówek oczu.

Ponadto przy bardzo wysokim stężeniu u osób szczególnie wrażliwych mogą wystąpić objawy astmy pyłkowej.

Duszność, świszczący oddech, napady kaszlu oraz uczucie ucisku w klatce piersiowej.

Przy stężeniu 80 ziaren pyłku brzozy w 1 m³ dolegliwości alergiczne występują u 95% uczulonych.

Pylenie grzybów z gatunku cladosporium i alternaria

Pylą nie tylko rośliny, ale i grzyby pleśniowe, które również mogą dawać się we znaki alergikom.

Największy problem stanowią dwa gatunki: cladosporium i alternaria. Kiedy temperatury spadają poniżej 0 st. C. zarodniki grzybów występują w ilościach znikomych, dlatego w marcu wraz z ociepleniem ich stężenie wzrasta.

Objawy alergii na grzyby cladosporium i alternaria

U osób uczulonych na grzyby pleśniowe kontakt z nimi powoduje:

• nieżyt nosa,
• świąd i kichanie,
• wodnisty katar,
• duszności,
• świszczący oddech,
• kaszel,
• zmiany skórne, takie jak atopowe zapalenie skóry i pokrzywka.

Oczyszczacze powietrza na pyłki roślinne

Najlepszym sposobem na unikanie kontaktu z pyłkami wewnątrz budynków jest stosowanie odpowiedniego oczyszczacza powietrza. Najważniejsze warunki, jakie powinien spełniać, to:

• Być wyposażony w filtr HEPA – to najskuteczniejsza technologia w walce z pyłkami i innymi alergenami.
  
  Usuwa również główny składnik smogu, czyli pyły zawieszone, a ponadto bakterie i wirusy.
  
  Filtra HEPA nie zastąpi jonizator, który może pełnić funkcję pomocniczą.
  
• Zapewniać odpowiednią wydajność – CADR w m³/h powinien być przynajmniej 10 razy większy od powierzchni pomieszczenia, w którym będzie pracował oczyszczacz, wyrażonej w m².
  
  Jednak lepiej zastosować bardziej restrykcyjny przelicznik, aby urządzenie mogło szybko usuwać pyłki także w niższych prędkościach. Oznacza to bowiem cichszą pracę.

3 dobre oczyszczacze na pyłki do sypialni

Klarta Forste 4

Klarta Forste 4 to nr 1 w naszym rankingu opłacalności, co świadczy o bardzo dobrej relacji ceny do możliwości.

To urządzenie skuteczne i wygodne w obsłudze (m.in dzięki aplikacji z pełną automatyzacją), a przy tym ciche i ładne. Do wyboru jest aż 6 wersji kolorystycznych.

Marka i model	Klarta Forste 4
CADR	300 m3/h
Maks. powierzchnia	37 m2
Technologie oczyszczania	Filtry wstępny, węglowy i HEPA H13 + jonizator plazmowy
Funkcje dodatkowe	3 tryby automatyczne, sterowanie wi-fi, automatyzacja
Cena	899 zł

---

Electrolux PA91DG-404

Electrolux PA91DG-404 to oczyszczacz powietrza wydajny, a przy tym cichy. Sterowanie jest możliwe poprzez aplikację mobilną, a wentylator został przystosowany do pracy w 9 prędkościach.

Poza czujnikiem pyłów jest tu miernik gazów. Urządzenie można kupić w dwóch kolorach: szarym (Electrolux PA91DG-404GY) i ciemnografitowym (Electrolux PA91DG-404DG).

Marka i model	Electrolux PA91DG-404
CADR	442 m3/h
Maks. powierzchnia	55 m2
Technologie oczyszczania	Filtry wstępny, węglowy i HEPA H13
Funkcje dodatkowe	Tryb automatyczny, sterowanie wi-fi
Cena	1713 zł

---

Sharp UA-HD40E-L

Sharp UA-HD40E-L to propozycja skierowana do osób, które poza usuwaniem alergenów potrzebują nawilżyć powietrze.

Oczyszczacz połączony jest z nawilżaczem ewaporacyjnym.

Obecność higrostatu umożliwia łatwe utrzymanie optymalnego poziomu nawilżenia. Urządzenie dostępne jest w kolorze białym i brązowym (jako Sharp UA-HD40E-T).

Marka i model	Sharp UA-HD40E-L
CADR	216 m3/h
Maks. powierzchnia	27 m2
Technologie oczyszczania	Filtry wstępny, węglowy i HEPA H13 + jonizator plazmowy
Funkcje dodatkowe	Tryby automatyczny, nawilżanie powietrza
Cena	1399 zł

---

3 dobre oczyszczacze na pyłki do salonu

Klarta Stor 2

Klarta Stor 2 to nr 2 w naszym rankingu opłacalności. Wysoka wydajność idzie w parze z atrakcyjną ceną.

Sterowanie jest możliwe poprzez aplikację z funkcją automatyzacji.

Na uwagę zasługuje też piękny design i dostępność 4 wersji kolorystycznych.

Marka i model	Klarta Stor 2
CADR	600 m3/h
Maks. powierzchnia	75 m2
Technologie oczyszczania	Filtry wstępny, węglowy i HEPA H13 + jonizator plazmowy
Funkcje dodatkowe	3 tryby automatyczne, sterowanie wi-fi, automatyzacja
Cena	1399 zł

Cała recenzja

Klarta.pl

---

Electrolux PA91DG-604

Electrolux PA91DG-604 to oczyszczacz powietrza o bardzo dobrej wydajności, a jednocześnie cichy.

Oferuje aż 9 prędkości pracy, a sterowanie jest możliwe poprzez aplikację mobilną. Oprócz czujnika pyłów ma miernik gazów.

Urządzenie jest dostępne w dwóch kolorach: ciemnografitowym jako Electrolux PA91DG-604DG i szarym jako Electrolux PA91DG-604GY.

Marka i model	Electrolux PA91DG-604
CADR	620 m3/h
Maks. powierzchnia	77 m2
Technologie oczyszczania	Filtry wstępny, węglowy i HEPA H13
Funkcje dodatkowe	Tryb automatyczny, sterowanie wi-fi
Cena	2099 zł

---

Sharp UA-HD60E-L

Sharp UA-HD60E-L to oczyszczacz powietrza z funkcją nawilżania. Urządzenie wykorzystuje technologię ewaporacji i ma higrostat.

Na uwagę zasługują m.in. wysoka wydajność nawilżania (660 ml/h) oraz cicha praca.

Marka i model	Sharp UA-HD60E-L
CADR	396 m3/h
Maks. powierzchnia	50 m2
Technologie oczyszczania	Filtry wstępny, węglowy i HEPA H13 + jonizator plazmowy
Funkcje dodatkowe	Tryby automatyczny, nawilżanie powietrza
Cena	1999 zł

---

Źródła

1. Kalendarz pylenia cz. 1 Leszczyna, alergiczne.info
2. Kalendarz pylenia cz. 2 Olcha, alergiczne.info
3. Olsza czarna, drzewa.nk4.netmark.pl
4. Piotr Rapiejko, Pyłek Olszy, mp.pl
5. Piotr Rapiejko, Pyłek leszczyny mp.pl
6. Kalendarz pylenia cz. 3 Brzoza, alergiczne.info
7. Piotr Rapiejko, Pyłek topoli, mp.pl
8. Kalendarz pylenia cz. 4 Topola, alergiczne.info
9. Kinga Lis, Czas na bazie – wierzbowe kotki, strefaalergii.pl
10. Grzegorz Falkowski, Polskie wierzby, czyli krótka charakterystyka rodzaju. portalkomunalny.pl

FAQ, czyli najczęstsze pytania o pylenie w marcu